مهمترین اختراعات بشر در طول تاریخ
فهرست شماری از مهمترین اختراعات و اکتشافات بشر در طول تاریخ (از دوران پارینه‌سنگی تا پایان قرن شانزدهم میلادی)
شایان ذکر است که با توجه به استفاده از منابع مختلف در تنظیم این فهرست، و دستاوردهای مختلف دانشمندان (به‌ویژه باستان‌شناسان) در این زمینه، طبیعتاً اختلافاتی ممکن است در آن مشاهده شود که تنها با انجام تحقیقاتی بیشتر و کاوش‌هایی دقیق‌تر می‌توان به نتایج بهتر و دقیق‌تری درباره هرکدام از این اختراعات و اکتشافات دست یافت. مسلّماً تبیین چنین دستاوردهایی در سیر تحوّل علمی جامعه‌ی بشری نقش مهمی در درک و تفهّم علل وقوع انقلاب و یا انقلاب‌های علمی در جوامع علمی گوناگون خواهد داشت.
۱- دوران پارینه سنگی
نامعین: موسیقی، زبان
۲/۵ میلیون سال پیش: مجموعه ابزار سنگی اولدوایی (اولدوای جرج، نام جایی در کشور تانزانیا) در شرق آفریقا
۱/۶۵ میلیون سال پیش: ابزار سنگی ضربه‌ای اشیولیایی (سنت اشیول، نام جماعتی کوچک در کشور فرانسه ) در کنیا
۱/۴ میلیون سال پیش: چاقو در حبشه (اتیوپی)
۱ میلیون سال پیش: مهار آتش و استریل کردن غذا و آب (پخت و پز) در شرق آفریقا
۵۰۰ هزار سال پیش: ساختن پناهگاه
۵۰۰- ۱۰۰ هزار سال پیش: پوشیدن لباس
۴۰۰ هزار سال پیش: مواد رنگی در زامبیا
۴۰۰ هزار سال پیش: نیزه در آلمان
۲۰۰ هزار سال پیش: دفن در آفریقا
۱۴۰ هزار سال پیش: ساخت ابزار از جنس استخوان در آفریقا
۱۴۰ هزار سال پیش: شکار صدف‌داران در آفریقا
۱۰۰ هزار سال پیش: شمشیرهای سنگی در آفریقا و خاورمیانه باستان
۶۰ هزار سال پیش: کشتی، که احتمالاً ساکنان گینه نو از آن بهره می‌بردند
۵۰ هزار سال پیش: فلوت در اسلُوِنی
۵۰ هزار سال پیش: کمان در تونس
۴۳ هزار سال پیش: استخراج معادن در سوئیس و مجارستان
۳۷ هزار سال پیش: چوب‌خط (حساب) در سوئیس
۳۰ هزار سال پیش: سوزن خیاطی
۲۶ هزار سال پیش: ظروف سفالی در موراوی
۲۵ هزار سال پیش: آتلاتل (زوبین) در شمال غرب آفریقا
۱۷ هزار سال پیش: ریسمان بافته (و شاید هم با سابقه‌ای بیشتر)
۱۵ هزار سال پیش: بومرنگ در استرالیا
۱۲ هزار سال پیش: سبدبافی
۲- دوران باستان
۲-۱- هزاره دهم پیش از میلاد
کشاورزی در هلال حاصلخیز (هلال خصیب)
نوشیدنی‌های الکلی در هلال حاصلخیز
خشت خام در خاورمیانه‌ی باستان
۹۵۰۰ق.م.: انبار غله در دره اردن
۲-۲- هزاره ی نهم پیش از میلاد
۸۷۰۰ق.م.: فلزکاری (آویز مسی) در بین‌النهرین (میانرودان)
۸۰۰۰ق.م.: دیوار (جریکو)
۲-۳- هزاره هشتم پیش از میلاد
دامداری در خاورمیانه ی باستان
گچ در جریکو
۲-۴- هزاره هفتم پیش از میلاد
۷۰۰۰ق.م.: مته دندان در تمدن دره ایندوس (مهرگار پاکستان)
۶۲۰۰ق.م.: نقشه در کاتالهویوک
لباس کتانی (بافته شده از الیاف کتان)
۲-۵- هزاره ششم پیش از میلاد
آبیاری(کشاورزی) در هلال حاصلخیز
آبجو در سومر، بین‌النهرین (میانرودان)
شهر در بین‌النهرین (میانرودان)
خیش (گاوآهن) در بین‌النهرین (میانرودان)
۲-۶- هزاره پنجم پیش از میلاد
آبجو و نان در مصر
ترکیب چرخ و محور در بین‌النهرین (میانرودان)
کفش اسکی در اسکاندیناوی
۲-۷- هزاره چهارم پیش از میلاد
۴۰۰۰ق.م.: کانال (آبراهه) در بین‌النهرین (میانرودان)
۴۰۰۰ق.م.: سنگفرش خیابان در شهر اور (عراق)
۳۸۰۷- ۳۸۰۶ق.م.: ساخت جاده‌ی جنگلی بر اساس اصول مهندسی در انگلستان
۳۶۳۰ق.م.: پارچه ابریشمی در چین
۳۵۰۰ق.م.: تخته سه‌لا در مصر
۳۵۰۰ق.م.: خط در سومر
۳۵۰۰ق.م.: گاری در سومر
۳۱۰۰ق.م.: زهکشی در تمدّن درّه ایندوس (هند/ پاکستان)
۳۰۰۰ق.م.: کشتیرانی
۳۰۰۰ق.م.: برنج در هند
۳۰۰۰ق.م.: منبع آب (آب‌انبار) در تمدّن درّه ایندوس
برنز در شوش (ایران)
ساروج (سیمان) در مصر
قایق‌های رودخانه‌ای در مصر
رشته خوراکی در چین
شانه در ایران (با توجه به ظرافت شانه‌های بدست آمده، احتمالاً قدمت شانه بیش از اینهاست)
۲-۸- هزاره سوم پیش از میلاد
۲۸۰۰ق.م.: دکمه در تمدّن درّه ایندوس (هند)
۲۸۰۰ق.م.: صابون در بین‌النهرین
۲۷۰۰ق.م.: سیستم لوله‌کشی در تمدّن درّه ایندوس
۲۶۳۰- ۲۶۱۱ق.م.: هرم پلکانی: ایمهوتپ در مصر
دهه ۲۶۰۰ق.م.: پاپیروس: ایمهوتپ در مصر
دهه ۲۶۰۰ق.م.: بخیه و کرِم دارویی: ایمهوتپ در مصر
۲۶۰۰ق.م.: ارابه در بین‌النهرین
۲۵۰۰ق.م.: تاق در موهنجو دارو، تمدّن درّه ایندوس (هند)
۲۴۰۰ق.م.: کشتی‌سازی و لنگرگاه در لوتال، تمدّن درّه ایندوس (هند)
آبراه (آب‌بر) در مصر باستان و تمدّن درّه ایندوس (هند)
خنجر در خاورمیانه
تیغه داس در سومر
الفبا در فینیقیه
شمع در مصر
مرکب در چین
سورتمه و اسکی در اسکاندیناوی
۲-۹- هزاره دوم پیش از میلاد
آهن در آناتولی، قفقاز و هند
عطر: تاپوتی [زنی] در بین‌النهرین (میانرودان)
شمشیر برنزی در بین‌النهرین (میانرودان)
شیشه در مصر
کائوچو در مسوآمریکا (مرکز تمدّنهای کهن آمریکا، تقریباً از مکزیک تا هندوراس و نیکاراگوئه کنونی: اولمک، مایا و آزتک)
ارابه دارای چرخ پرّه‌دار: هندوایرانی‌ها
ساعت آبی در مصر
شمشیر عصر آهن
زنگ در چین
چنگال در چین
چتر در بین‌النهرین
درجه (در ابزار اندازه‌گیری) و اندازه‌شناسی در تمدّن درّه ایندوس
۱۳۰۰- ۱۰۰۰ق.م.: روی در هند
۱۰۰۰ق.م.: سکه در چین
۱۰۰۰ق.م.: عدسی در قلمرو پادشاهی آشور (بین‌النهرین)
۱۰۰۰ق.م.: سیستم گرمایشی مرکزی و سیستم گرمایشی زیر کف: سیستم اوندول در کره (سلسله‌ی سوّم پادشاهی کره: کوگوریو)
۲-۱۰- هزاره اول پیش از میلاد
۷۵۰ق.م.: کره‌ی سماوی در یونان باستان
قرن هفتم پیش از میلاد: دکمه در یونان باستان، تمدّن اتروسکی‌ها
۷۰۰ق.م.: تلمبه‌ی زنجیره‌ای در بابل
قرن ششم پیش از میلاد: الفبای لاتین در روم باستان
۶۰۰ق.م.: چوب غذاخوری (چاپ‌استیک) در چین
۵۹۲ق.م.: لنگر در یونان باستان
قرن پنجم پیش از میلاد: شکر در هند
قرن پنجم پیش از میلاد: پل دندان در اتروریا
قرن پنجم پیش از میلاد: کایت: لوبان در چین
قرن پنجم پیش از میلاد: نقشه در یونان باستان
قرن پنجم پیش از میلاد: جرّاحی پلاستیک و جرّاحی زیبایی: سوشروتا در هند
۵۰۰ق.م.: خیش آهنی در چین
۴۹۹- ۴۷۷ق.م.: زهبند اسب در چین
۴۷۵ق.م.: ارابه داسی: آجاتا شاترا در هند
قرن چهارم پیش از میلاد: زبان‌شناسی: پانینی در هند
قرن چهارم پیش از میلاد: منجنیق و منجنیق کششی در چین
قرن چهارم پیش از میلاد: فوتبال در چین
قرن چهارم پیش از میلاد: فلاخن (سنگ‌انداز) در یونان باستان
قرن چهارم پیش از میلاد: چدن (آهن ریخته‌گری شده) و کمان فولادی در چین
۳۵۰ق.م.: چرخ آبی و آسیاب آبی در هند
حدود ۳۰۰ق.م.: فولاد ووتز در هند
قرن سوم پیش از میلاد: قنات رومی در روم باستان
قرن سوم پیش از میلاد: قطب‌نما در چین
قرن سوم پیش از میلاد: فهرست‌بندی ستارگان: گان‌ده شی‌شن
قرن سوم پیش از میلاد: دایرهالمعارف: اسپوسیپوس در یونان باستان
قرن سوم پیش از میلاد: مرکب هندی در هند
قرن دوم پیش از میلاد: الماس (سنگ جواهر) در هند
۳۰۰- ۱۰۰ق.م.: کوره‌ی بلند و کوره‌ی گنبدی در چین
۳۰۰- ۱۰۰ق.م.: آهن خام در چین
۲۸۵ق.م.: پل معّلق در چین
۲۵۰ق.م.: اهرم در یونان باستان
۲۱۰ق.م.: استفاده از آلیاژ کروم در چین
قرن دوم پیش از میلاد: قرقره‌ی مرکب، کیلومترشمار و پیچ ارشمیدس: ارشمیدس
قرن دوم پیش از میلاد: نخ پشمی کشمیر در هند
قرن دوم پیش از میلاد: کانال حاشیه‌ای: شی لو در چین
قرن دوم پیش از میلاد: دروازه قفل‌دار در چین
قرن دوم پیش از میلاد: گنبد مقبره و بتکده (پاگودا) در هند
۲۰۲- ۲۰۱ق.م.: انبان باد در چین
دهه ۱۵۰ق.م.: ساز و کار چرخ‌دنده‌ای (Antikythera)
دهه ۱۵۰ق.م.: اسطرلاب: هیپارخوس
قرن اول پیش از میلاد: رکاب شست‌پایی در هند
قرن اول پیش از میلاد: شیشه‌گری در روم باستان
قرن اول پیش از میلاد: کاغذ پوستی در پرگامون
قرن اول پیش از میلاد: خیش سنگین در چین
قرن اول پیش از میلاد: چرخ دستی در چین
قرن اول پیش از میلاد: چکش اهرمی لنگری در چین
۵۲ق.م.: ذات الحلق (گوی حلقوی): جِنگ شو چانگ در چین
۲۱ق.م.: چتر تاشو: وانگ مانگ
فلاخن (سنگ‌انداز) در خاورمیانه‌ی باستان
ارابه مربوط به اهالی جنوب چین
چرخ دنده دیفرانسیلی در چین و جزیره آندیکییترا در یونان
قفل فلاش (جرقه) در چین
صحافی ، تفنگ بادی ، رنگ نیلی و گلوله‌ی آهنی در هند
کنف در بنگال
مسواک نیم (Neem) در هند
پنس (انبرک)، چاقوی جراحی ، سوزن جراحی و آینه طبی در روم باستان
داغ زدن (بر زخم) ، قیچی ضربدری ، و جراحی آب‌مروارید در روم باستان
۳- هزاره اول میلادی
۳- ۱- قرن‌های اول تا پنجم میلادی
۱- ۱۰۰م.: کشتی جانک و سکّان در چین
۳۸م.: انبان باد هیدرولیک: دوشی
۵۰م.: خیش خاک‌برگردان در چین و گل (فرانسه)
۷۷م.: دایرهالمعارف: پلینی اِلدر
۷۸- ۱۳۹م.: ذات الحلق هیدرولیک: ژانگ هنگ
قرن دوم میلادی: آئولیپیله: قهرمان اسکندریه در مصر تحت تابعیت روم
قرن دوم میلادی: استفاده از کارت در هند
۱۰۵م.: کاغذ: کای (تسای) لون در چین
۱۳۲م.: زلزله سنج: ژانگ هنگ
۱۸۰م.: پنکه چرخان و پنکه بادافشان کردن خرمن: دینگ هوآن در چین
قرن سوم میلادی: فانوس کونگ مینگ (بالون هوای داغ) در چین
قرن سوم میلادی: نعل اسب در آلمان
۲۰۰- ۴۰۰م.: چاه پلّکانی در هند
قرن چهارم میلادی: خمیردندان در مصر تحت تابعیت روم
قرن پنجم میلادی: زهبند اسب در چین
قرن پنجم میلادی: ماشین پنبه زنی در هند
دکل جلو و عقب کشتی در هند
کمال در هند
چرخ دعا: تبت
کشتی تجاری سه‌دکله در چین
چاپ چوبی در چین
۳-۲- قرن‌های ششم تا هشتم میلادی
قرن ششم میلادی: شطرنج و منچ در هند
۵۵۹م.: کایت سرنشین‌دار: یوآن هوانگ‌تو
۵۸۹م.: دستمال توالت: یان ژیتوا در چین
۶۱۰- ۶۳۲م.: مسواک: محمّد [ص] در عربستان
۶۰۵م.: پل دارای طاق قوسی‌شکل پشت بغل باز: لی چون در چین
۶۱۸- ۷۰۰م.: ظروف چینی در چین
۶۱۸- ۹۰۷م.: پنکه چرخان آبی در چین
۶۳۴- ۶۴۴م.: آسیاب بادی: زمان عمر، خلیفه‌ی دوّم
۶۷۳م.: آتش یونانی: کالینیکوس از هلیوپولیس
۶۷۳م.: آتش‌انداز در سوریه
۷۰۰م.: قلم پر
۷۰۰- ۹۰۰م.: سازمان خیریه در خاورمیانه‌ی اسلامی [امپراتوری عرب]
قرن هشتم میلادی: اسطرلاب برنجی: محمّد فزاری
قرن هشتم میلادی: تقطیر تخریبی: شیمیدانان مسلمان
قرن هشتم میلادی: مایه‌کوبی: مدهاو در هند
قرن هشتم میلادی: کارگاه شیشه‌گری و کارگاه سفالگری در سوریه
۷۲۱- ۸۰۰م.: شیشه رنگی: جابر بن حیان
۷۲۱- ۸۱۵م.: تقطیر، تقطیر خالص، الکل مقطّر، شراب مقطّر، نوشیدنی مقطّر: جابر
۷۲۱- ۸۱۵م.: تصویر ساکن: جابر
۷۲۱- ۸۱۵م.: قرع، لوله تخلیه، بوته کیمیاگری: جابر
۷۲۱- ۸۱۵م.: پالایش و تبلور: جابر
۷۲۱- ۸۱۵م.: اسید معدنی، اسید استیک (جوهر سرکه)، تیزاب سلطانی: جابر
۷۲۱- ۸۱۵م.: اسید نیتریک، اسید هیدروکریک، اسید سولفوریک، اسید اوریک، اسید سیتریک، اسید تارتاریک: جابر
۷۲۱- ۸۱۵م.:چسب پنیر، جوشن فلزی ، ظروف سفالی برّاق ، لعاب قلع و کدو: جابر
۷۲۱- ۸۱۵م.: مروارید مصنوعی، مروارید پاک‌شده، مروارید رنگ‌شده، سنگ جواهر رنگ‌شده، جواهر مصنوعی: جابر
۷۲۱- ۹۲۵م.: گلاب: جابر، کندی، محمد بن زکریای رازی
۷۲۱- ۹۲۵م.: حمام گرم، حمام شن: جابر، کندی، محمد بن زکریای رازی
۷۲۱- ۹۲۵م.: قیف، الک (غربال) و صافی: جابر، کندی، محمد بن زکریای رازی
۷۲۵م.: مکانیزم چرخ‌دنده‌ای چاپ کاغذ: یی زینگ از چین
۷۵۴م.: داروسازی و داروخانه در بغداد
۷۵۸- ۷۶۴م.: سنگفرش خیابان با قیر در بغداد
۷۶۳- ۸۰۰م.: بیمارستان عمومی و بیمارستان روانی (تیمارستان): هارون‌الرشید در بغداد
۷۹۴م.: ماشین کاغذسازی در بغداد
ترکیب شیمیایی: شیمیدانان مسلمان
حلّال، تصعید: شیمیدانان مسلمان
تقطیر خشک، تصفیه آب، آب تصفیه شده: شیمیدانان مسلمان
آلیاژ قابل ذوب: شیمیدانان مسلمان
بنزین: شیمیدانان مسلمان
عطاری: پزشکان مسلمان
بادبان سه‌گوش در هند
۳-۳- قرن های نهم و دهم میلادی:
۷۰۰- ۱۰۰۰م.: چرخ ریسندگی در هند
۸۰۰- ۸۵۰م.: زاویه‌سنج، زاویه‌سنج سینوس و زاویه‌سنج ساعت: محمد بن موسی خوارزمی
۸۰۰- ۸۵۰م.: ابزار نقاشی دیواری: محمد بن موسی خوارزمی
۸۰۰- ۸۵۰م.: الحداده: محمد بن موسی خوارزمی
۸۰۰- ۸۵۷م.: آرایشگاه، چتری زدن مو، مو برهای شیمیایی و بو زدای زیر بغل: زریاب
۸۰۰- ۸۷۳م.: سوپاپ (شیرفلکه)، دریچه شناور، کنترل کننده پشتیبان: بنوموسی در عراق
۸۰۰- ۸۷۳م.: محفظه شناور، کنترل اتوماتیک: بنوموسی
۸۰۰- ۸۷۳م.: ماشین قابل برنامه‌ریزی: بنوموسی
۸۰۰- ۸۷۳م.: ظروف آب‌خوری شعبده‌بازی: بنوموسی
۸۰۰- ۸۷۳م.: ماسک گاز: بنوموسی
۸۰۰- ۸۷۳م.: قلّاب، قلّاب صید صدف خوراکی: بنوموسی
۸۰۰- ۸۷۳م.: سیستم ضدّ نقص اضطراری: بنوموسی
۸۰۰- ۸۷۳م.: آلت موسیقی مکانیکی، ارغنون (اُرگ) با نیروی هیدرولیک و نوازنده فلوت اتوماتیک: بنوموسی
۸۰۰- ۸۷۳م.: چراغ دریایی، چراغ نفتی با تغذیه خودکار: بنوموسی
۸۰۰- ۸۷۳م.: چراغ نفتی با تنظیم خودکار: احمد بن موسی بن شاکر
۸۰۰- ۱۰۰۰م.: آسیاب غلات با نیروی باد در افغانستان، پاکستان و ایران
۸۰۰- ۱۰۰۰م.: تصفیه شکر در افغانستان، پاکستان و ایران
۸۰۰- ۱۰۰۰م.: چاپ با مُهر فلزی در مصر
حدود ۸۰۰- ۱۰۰۰م.: کلید (سوئیچ): مهندسان عرب
قرن نهم میلادی: ظروف سرامیکی دارای تکه‌های سنگ در عراق
قرن نهم میلادی: باروت سیاه و باروت در چین
قرن نهم میلادی: توربین آبی در خاورمیانه اسلامی
قرن نهم میلادی: ساعت آفتابی جهانی و صفحه ساعت جهانی در بغداد
قرن نهم میلادی: آسیاب بادی با محور قائم در ایران [افغانستان]
قرن نهم میلادی: نفت و چاه نفت در آذربایجان
۸۰۱- ۸۷۳م.: الکل خالص: الکندی
۸۰۱- ۱۰۰۰م.: استفاده از ضایعات جامد شهری: الکندی، قسطا بن لوقا، محمد بن زکریای رازی، ابن الجزّار، المسیحی
۸۱۰- ۸۸۷م.: تولید شیشه از سنگ و شیشه بی‌رنگ صاف با درجه خلوص بالا: عباس بن فرناس
۸۱۰- ۸۸۷م.: عینک: عباس بن فرناس
۸۱۰- ۸۸۷م.: (موسیقی) مترونوم: عباس بن فرناس
۸۱۰- ۸۸۷م.: شبیه سازی هوای مصنوعی: عباس بن فرناس
۸۱۳- ۸۳۳م.: دانشکده پزشکی: مأمون
۸۲۷م.: ساخت پرنده آوازه‌خوان مکانیکی خودکار: مأمون
۸۳۶- ۱۰۰۰م.: معالجه معلولی نعوظ پذیری: محمد بن زکریای رازی، ثابت بن قرّه، ابن الجزّار
۸۵۳- ۹۲۹م.: لوله‌ی ارصاد ستارگان: بتّانی (محمد بن جابر الحرّانی البتّانی)
۸۵۲م.: چتر نجات: عباس بن فرناس در آندلس
۸۵۹م.: دانشگاه: شاهزاده فاطمه الفهری
۸۷۵م.: کایت، بال مصنوعی و شاکله نظام کنترل پرواز: عباس بن فرناس
۸۶۵- ۹۰۰م.: نفت سفید و صابون سخت: محمد بن زکریای رازی
۸۶۵- ۹۰۰م.: شیمی‌درمانی و داروی ضدّ عفونی: محمد بن زکریای رازی
قرن دهم میلادی: اسکناس در چین
قرن دهم میلادی: نیزه آتشین و تفنگ در چین
قرن دهم میلادی: کارگاه آردسازی در بغداد
قرن دهم میلادی: شبکه نقشه‌کشی در بغداد
قرن دهم میلادی: کاغذ رسم در غرب آسیا (خاورمیانه‌ی اسلامی)
قرن دهم میلادی: آسیاب بادی با محور افقی در ایران، افغانستان و پاکستان
۹۰۳- ۹۸۶م.: اسطرلاب زمان‌سنج: عبدالرحمن صوفی
۹۰۴م.: تیر آتشین در چین
۹۱۹م: آتش‌افکن دو پیستونه در چین
۹۸۴م.: : کیائو ویو
۹۵۳م.: خودنویس: المعزلدین الله از مصر
۹۶۰- ۱۰۰۰م.: رستوران در چین و غرب آسیا (خاورمیانه‌ی اسلامی)
۹۹۴م.: زاویه‌یاب نجومی: ابومحمود خجندی در ایران
۹۹۶م.: اسطرلاب مکانیکی دنده‌ای: ابوریحان بیرونی
زاویه‌سنج المقنطر:، اسطرلاب دریانوردی و ساعت آفتابی صفحه‌قائم: ستاره‌شناسان مسلمان
قهوه: خالد در اتیوپی (حبشه)
صابون ریش‌تراشی: شیمیدانان مسلمان
شاغول و تراز زبانه: مهندسان مسلمان
مثلثات (در نقشه‌برداری): مهندسان مسلمان
آسیاب چرخ‌دنده‌ای: مهندسان مسلمان
شطرنج در ایران
پنجره شیشه‌ای در خاورمیانه اسلامی
چراغ خیابان در خاورمیانه‌ی اسلامی
شربت، نوشابه غیرالکلی و شیره در خاورمیانه‌ی اسلامی
مکانیسم چرخ و دنگ جیوه‌ای (ساعت) در خاورمیانه
پل‌بند و آب‌بند آسیاب در ایران
سد انحرافی در عراق
کتابخانه عمومی، کتابخانه‌ی امانی و کاتالوگ یا فهرست کتب کتابخانه در خاورمیانه‌ی اسلامی
ترقّه (آتش‌بازی) در چین
بازی مار و پلّه در هند
۴- هزاره دوم میلادی
۴-۱- قرن یازدهم میلادی
حدود ۱۰۰۰م.: آونگ: ابن یونس در مصر
حدود ۱۰۰۰م.: سرنگ، سوزن تزریق زیر جلدی، کشیدن آب‌مروارید و مکش: عمار بن علی موصلی از عراق
۱۰۰۰م.: لیگاتور: ابوالقاسم زهراوی در آندلس
۱۰۰۰م.: پارچه پنبه‌ای پانسمان و گچ چسبنده (پزشکی): ابوالقاسم زهراوی
۱۰۰۰م.: کورتاژ کردن: ابوالقاسم زهراوی
۱۰۰۰م.: چاقوی جراحی لیتوگرافی: ابوالقاسم زهراوی
۱۰۰۰م.: نخ بخیه جرّاحی، قلاب جرّاحی، میل جرّاحی و قاشق جرّاحی: ابوالقاسم زهراوی
۱۰۰۰م.: داروی بیهوشی استنشاقی، اسفنج داروی بیهوشی و بیهوشی دهانی: ابوالقاسم زهراوی
حدود ۱۰۰۰- ۱۰۰۹م.: اسطرلاب بزرگ: ابن‌یونس
حدود ۱۰۰۰- ۱۰۲۰م.: اسطرلاب بر اساس گردش زمین: سجزی
حدود ۱۰۰۰- ۱۰۳۷م.: دماسنج: ابن‌سینا در ایران
حدود ۱۰۰۰- ۱۰۳۷م.: روغن فرّار: ابن‌سینا
حدود ۱۰۰۰- ۱۰۴۸م.: اسطرلاب خطی، کره مسطح و نقشه‌ی ستارگان: ابوریحان بیرونی در ایران
حدود ۱۰۰۰- ۱۰۴۸م.: پیکنومتر و بالون آزمایشگاهی (شیمی): ابوریحان بیرونی
حدود ۱۰۰۰- ۱۰۴۸م.: مقیاس مخروطی: ابوریحان بیرونی
حدود ۱۰۰۰- ۱۰۴۸م.: رایانه قیاسی تقویم (lunisolar) مکانیکی چرخ‌دنده‌ای: ابوریحان بیرونی
حدود ۱۰۰۰- ۱۰۴۸م.: ماشین پردازش دانش با سیم ثابت: ابوریحان بیرونی
۱۰۲۰م.: اسطرلاب مکانیکی: ابن‌سمح در آندلس
۱۰۲۱م.: ذرّه‌بین و آینه منحنی: ابن‌هیثم
۱۰۲۱م.: دوربین دارای سوراخ ریز و دوربین تیره: ابن‌هیثم
۱۰۲۵م.: درمان سرطان: ابن‌سینا
۱۰۲۵م.: زالودرمانی (درمان با استفاده از زالو) و هیرودوتراپی: ابن‌سینا
۱۰۲۵م.: مانع مجرای کلسیم: ابن‌سینا
۱۰۲۵م.: راهنمای دارویی (فارماکوپه): ابن‌سینا
۱۰۲۸- ۱۰۸۷م.: اسطرلاب جهانی و استوا: ابواسحاق ابراهیم زرقالی در آندلس
۱۰۳۱- ۱۰۹۵م.: نقشه برجسته: شن کوئو در چین
۱۰۳۸- ۱۰۷۵م.: چرخ لنگر (چرخ طیار): ابن‌بصل در آندلس
۱۰۴۱م.: دستگاه چاپ دارای حروف متحرّک: پی‌شنگ در چین
۱۰۴۴م.: نارنجک دستی: ژن تیان لِی در چین
۱۰۸۷م.: تقویم نجومی: ابواسحاق ابراهیم زرقالی
۱۰۸۸م.: ساعت مکانیکی و برج ساعت: سو سونگ
۱۰۸۸م.: قطب‌نما: شن کوئو در چین
۱۰۹۰م.: انتقال نیرو با تسمه (تسمه نقاله) و انتقال نیرو با زنجیر: کین گوآن در چین
۱۰۹۲م.: ساعت نجومی: سو سونگ
۱۰۹۴م.: نقشه چاپی ستارگان: سو سونگ
سوخت کک در چین
چرخ‌دنده‌ی ترکیبی، چرخ‌دنده، چرخ‌دنده‌ی برش‌دار، ساعت مکانیکی چرخ‌دنده‌ای: ابن‌خلف مرادی در آندلس
ساعت مکانیکی با نیروی محرّکه‌ی وزنه: مهندسان مسلمان
کره سماوی: ستاره‌شناسان مسلمان
آینه شیشه‌ای صاف در آندلس
(Cobwork) در مغرب و آندلس
۴-۲- قرن دوازدهم میلادی
حدود ۱۱۰۰م.: چرتکه‌ی مهره‌ای چوبی در چین
۱۱۰۰- ۱۱۵۰م.: گشتاور (Torquetum): جابر بن افلح
۱۱۰۰- ۱۱۶۱م.: نای‌شکافی (تراکئوتومی): ابن‌زهر در آندلس
۱۱۱۹م.: بدنه ضدّ آب کابین کشتی: ژو یو در چین
۱۱۲۱م.: قپان و توازن ایستاب (هیدرواستاتیک): خازنی در ایران
۱۱۲۶م.: تیر آتشین و موشک (فشفشه): لی گانگ در چین
۱۱۲۸م.: توپ جنگی در چین
۱۱۳۵- ۱۲۰۰م.: اسطرلاب خطی: شرف‌الدین طوسی در ایران
۱۱۵۰م.: کبوتر نامه‌رسان در عراق و سوریه
۱۱۵۴م.: ساعت زنگ‌دار: الکیسرانی (القیصرانی) در سوریه
۱۱۸۷م.: (trebuchet) وزنه تعادل و (Mangonel): ماردی بن علی طرسوسی
۱۱۹۰م.: قطب‌نمای دریانوردی در ایتالیا
زاویه‌سنج اسطرلابی در مصر
دستگاه تهویه (دستگاه تنفّس مصنوعی) در مصر
آسیاب پل در آندلس
کارگاه آهنگری با نیروی آبی در آندلس
کارگاه آهنگری پر زرق و برق در آندلس
سیستم حرارتی (شوفاژ) از طریق لوله‌های زیر کار در سوریه
آتش‌بازی در چین
عینک آفتابی در چین
ماشین جنگی در ترکیه
۴-۳- قرن سیزدهم میلادی
حدود ۱۲۰۰م.: آینه‌ی شیشه‌ای در اروپا
حدود ۱۲۰۰م.: قفل رمزدار: جزری در عراق (بین‌النهرین)
۱۲۰۶م.: قفل زبانه و چفت لولا: جزری
۱۲۰۶م.: ساعت خودکار و عقربه‌ی ساعت‌شمار: جزری
۱۲۰۶م.: دستگاه تنظیم کننده‌ی جریان: جزری
۱۲۰۶م.: سیستم مدار بسته: جزری
۱۲۰۶م.: دوربین (ساعت خرطومی): جزری
۱۲۰۶م.: وسایل شست‌و‌شوی دستی و وسایل آشپزخانه: جزری
۱۲۰۶م.: میل بادامک (میل سوپاپ): شاتون، چرخ‌دنده برش‌دار و لوله مکنده: جزری
۱۲۰۶م.: پمپ پیستون مکنده، حرکت رفت و برگشتی پیستون و موتور دوطرفه: جزری
۱۲۰۶م.: آدم‌آهنی و روبات قابل برنامه‌ریزی: جزری
۱۲۰۶م.: درب خودکار، عقربه، سیستم تأمین آب با نیروی آبی و سیستم چرخ‌دنده‌ای تأمین آب: جزری
۱۲۰۶م.: ماده ورقه ورقه، شابلن مکانیکی، مدل کاغذی، درجه‌بندی، قالب‌ریزی شنی و پودر(سنگ) سنباده: جزری
۱۲۰۶م.: تلمبه زنجیره¬ای دارای میل¬لنگ جهت انتقال نیرو و تلمبه زنجیره‌ای ساقیا با نیروی آبی: جزری
۱۲۰۶م.: کار متناوب: جزری
۱۲۳۲م.: موشک¬انداز در چین
۱۲۳۵م.: اسطرلاب چرخ¬دنده¬ای دارای تقویم رایانه‌ای قیاسی: ابوبکر اصفهانی
۱۲۵۹م.: رصدخانه و مؤسسه‌ی تحقیقاتی: خواجه نصیرالدین طوسی
۱۲۶۰م.: توپ دستی، توپ انفجاری، باروت منفجره، تفنگ سبک، فشنگ و سلاح گرم قابل حمل در مصر
۱۲۶۰م.: طلق حلّال (زایل‌کننده)، حفاظ آتش و لباس ضدّ آتش در مصر
۱۲۷۰م.: شوره (نیترات پتاسیم) خالص: حسن‌الرماح از سوریه
۱۲۷۱- ۱۲۷۳م.: اسلحه و ماشین جنگی بالستیک (پرتابی): علاءالدین و اسماعیل در خاورمیانه
۱۲۷۴م.: توپ محاصره: ابویعقوب یوسف
۱۲۷۵م.: اژدر: حسن‌الرماح از سوریه
۱۲۷۵م.: صورت غذای رستوران در چین
۱۲۷۷م.: مین (زمینی): لو کیانکسیا در چین
حدود ۱۲۹۶م.: قطب‌نمای نجومی: یمنی سلطان الأشرف
۱۲۹۷- ۱۲۹۸م.: دستگاه چاپ دارای حروف متحرّک چوبی: وانگ ژن از چین
کاراول در آندلس
پروانه و تلمبه پروانه جهت انتقال نیرو با میل‌لنگ: مهندسان مسلمان
کاغذ سمباده در چین
موشک دارای سوخت جامد در چین
جادکمه در آلمان
۴-۴- قرن چهاردهم میلادی
۱۳۰۴- ۱۳۷۵م.: ساعت اسطرلابی، ابزار جعبه اسباب‌بازی و صفحه قطب‌نما: ابن‌شاطر
۱۳۵۰م.: پل طنابی در پرو
۱۳۵۵م.: بمباران (به توپ بستن): جیائو یو و لیو جی
۱۳۵۵م.: موشک پرتاب، موشک چندمرحله‌ای و تفنگ فتیله‌ای (سرپر فتیله‌ای): جیائو یو و لیو جی
۱۳۵۵م.: مین دریایی، گلوله و تیربار (تیراندازی دوره‌ای): جیائو یو و لیو جی
۱۳۵۵م.: قفل چرخ: جیائو یو و لیو جی
۱۳۷۱م.: ساعت آفتابی قطب‌محور: ابن‌شاطر
قطب‌نمای ۳۲ نقطه‌ای در جهان اسلام
شمخال در چین
اسطرلاب کروی در خاورمیانه
۴-۵- قرن پانزدهم میلادی
۱۴۰۰- ۱۴۲۹م.: صفحه قرانات [صور فلکی] و رایانه قیاسی سیارات: غیاث‌الدین جمشید کاشانی
۱۴۰۵- ۱۴۳۳م.: کشتی گنج و کشتی نفربر: چنگ‌هو
۱۴۴۱م.: باران‌سنج: جانگ یونگ- سیل
دهه ۱۴۵۰م.: دستگاه چاپ دارای حروف متحرّک به ترتیب حروف الفبای لاتین: یوهان گوتنبرگ
۱۴۵۱م.: عدسی مقعّر برای عینک: نیکولاس کوزایی [آلمان]
۱۴۵۳م.: اسلحه سنگین و بمباران سنگین ترکی در امپراتوری عثمانی
۱۴۹۰- ۱۴۹۲م.: کره‌ی خاکی: مارتین بهایم [آلمان]
۱۴۹۸م.: مسواک مویین: امپراتور هونگژی
پل معلّق با زنجیره‌های آهنی در چین
تفنگ شمخال و دارای خان در اروپا
۴-۶- قرن شانزدهم میلادی
حدود ۱۵۰۰م.: بلبرینگ و قیچی: لئوناردو داوینچی
۱۵۲۴م.: ساعت جیبی: پِتِر هنلاین
۱۵۴۰م.: اِتِر: والریوس کوردوس
۱۵۵۱م.: توربین بخار: تقی‌الدین در مصرِ تحت تابعیت عثمانی
۱۵۵۶م.: ساعت فنری (متکی به نیروی کشسانی): پِتِر هنلاین و تقی‌الدین
۱۵۵۹م.: پمپ شش سیلندر: تقی‌الدین
۱۵۶۵م.: مداد: کونرات گسنر
دهه ۱۵۷۰م.: تلسکوپ: لئونارد دیگز و تقی‌الدین
۱۵۷۶م.: کشتی جنگی زرهی: اودا نوبوناگا
۱۵۷۷- ۱۵۸۰م.: ساعت مکانیکی ثانیه‌شمار: تقی‌الدین
۱۵۷۹م.: خانه پیش‌ساخته و ساختمان متحرک: اکبر کبیر
۱۵۸۲م.: توپ خودکار، تفنگ چندلول و مسلسل: فتح‌الله شیرازی
۱۵۸۹م.: طراحی قنداق تفنگ: ویلیام لی
۱۵۸۹- ۱۵۹۰م.: کره سماوی و گوی فلزی قالبی: علی کشمیری بن لقمان
۱۵۹۳م.: ترموسکوپ: گالیلئو گالیله
طراحی شهری ساختمان‌های عمودی، ساختمان‌های بلند آپارتمانی و برج در شیبام
مطالب مرتبط
تبیین ظهور غرب (نقدی بر اندیشه های اروپامحور)
ریشه‌های شرقی تمدن غربی (معرفی و نقد کتاب)
ریشه‌های شرقی تمدن غربی (کتاب)