آشنایی با رشته ی تاریخ اسلام و فرصت های شغلی آن
🔷نشست علمی_ با عنوان:
🔵《آشنایی با رشته ی تاریخ اسلام و فرصت های شغلی آن》
👤سخنران : آقای دکتر عبدالله فرهی
✅عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی
📆زمان: شنبه ۲۱ آبان ماه ۱۴۰۱
⏰ساعت ۱۴
🏢 مکان: به صورت حضوری در سالن جلسات دانشکده قرآن و حدیث دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی
معرفی رشته‌ی تاریخ در ایران
با توجّه به این‌که رشته تاریخ از جمله نخستین رشته‌های تحصیلی در دارالمعلمین مرکزی و سپس دانشسرای عالی بود و پس از تأسیس دانشگاه تهران نیز رشته «تاریخ و جغرافیا» از اصلی‌ترین رشته‌های تحصیلی در دانشکده ادبیات به‌شمار آمد، می‌توان گفت که سابقه فعّالیت رشته آموزشی تاریخ در نظام دانشگاهی ایران به چیزی نزدیک به صد سال می‌رسد. تاریخ طولانی فعّالیت گروه تاریخ در نظام دانشگاهی ایران را به کوتاهی و در دو دوره‌ی اصلی می‌توان بررسی کرد:
دوره‌ی یکم: از آغاز تا تأسیس گروه آموزشی تاریخ
در دوره نخست ، الگوی آموزشی در دانشگاه تهران برگرفته از اصول آموزش عالی فرانسه بود و از این‌رو «تاریخ و جغرافیا» یک رشته‌ی واحد محسوب می‌شد و دروس ارائه شده ترکیبی از مواد درسی تاریخ و جغرافیا بود. این دوره‌ی آموزشی از سال ۱۲۹۸ تا ۱۳۴۲ش ادامه داشت. نسل اول استادان تاریخ در این دوره از برجسته‌ترین اندیشمندان ایران به شمار می‌رفتند. استادانی چون عباس اقبال آشتیانی، غلام‌رضا رشیدیاسمی، عبدالحسین‌خان شیبانی (وحیدالملک)، سعید نفیسی و نصرالله فلسفی از جمله‌ی این اندیشمندان بودند.
دوره‌ی دوم: دوران فعّالیت به صورت گروه تاریخ
شاید بتوان گفت که مهم‌ترین تغییر در شکل نظام آموزش عالی ایران در سال تحصیلی ۴۳-۱۳۴۲ صورت گرفت. در این سال دانشگاه تهران در صدد برآمد تا شیوه و برنامه‌ی درسی دانشکده‌ها را از صورت پراکنده‌ی درسی خارج و درس‌ها و مواد آموزشی مشابه را در یک‌جا جمع کند. دستاورد این تصمیم، ایجاد گروه‌های آموزشی در دانشگاه و از جمله در دانشکده‌ی ادبیات بود. در پی این دگرگونی، گروه مستقل آموزشی تاریخ تأسیس گردید و نظام آموزشی آن همانند امروز، براساس گذراندن واحدهای درسی تغییر یافت.
گروه تاریخ اسلام دانشگاه مذاهب اسلامی
گروه تاریخ اسلام دانشگاه مذاهب اسلامی در سال ۱۳۷۸ شکل گرفت و از همین سال با تلاش‌های آقایان دکتر محسن الویری و عباس برومنداعلم به‌عنوان نخستین دانشگاه در سطح کشور به جذب دانشجو در رشته‌ی تاریخ اسلام برای مقطع کارشناسی پرداخت. از سال ۱۳۸۸ با جذب دانشجو در رشته‌ی تاریخ اسلام گرایش تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی گام در راه توسعه‌ی جذب دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی نهاد و از سال ۱۳۹۰ به جذب دانشجو در مقطع دکتری پرداخت. اکنون دانشگاه در هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری به جذب دانشجو در رشته‌ی تاریخ اسلام مشغول است. مدیران گروه این رشته از زمان تأسیس تاکنون عبارتند از: دکتر علی‌محمد ولوی، دکتر محسن الویری، دکتر محمد سپهری، دکتر محمدتقی شاکری و دکتر عبدالله فرهی. اکنون نیز این گروه دارای سه عضو هیأت علمی است: دکتر عثمان یوسفی، دکتر مهدی جمالی‌فر و دکتر عبدالله فرهی.
ازجمله اساتید حق‌التدریس گروه هم می‌توان به‌ترتیب حروف الفبا به این افراد اشاره کرد: علاوه بر مرحوم دکتر صادق آئینه‌وند، دکتر معصومه آبانگاه، دکتر نزهت احمدی، دکتر محسن الویری، دکتر محمدتقی امامی خوئی، دکتر مهران اسمعیلی، دکتر الهام امینی کاشانی، مائده بایرام، دکتر عباس برومنداعلم، دکتر علی بهرامیان، دکتر بیات، دکتر عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، دکتر احمد بادکوبه هزاوه، دکتر فهیمه پاسائیان، دکتر پرمو، دکتر تفسیری، دکتر فاطمه جان‌احمدی، دکتر چنگیزی، دکتر لیلا خان‌احمدی، دکتر حاجیه خانم خاوری، دکتر مهدی خزائی، دکتر سید احمدرضا خضری، دکتر نیره دلیر، دکتر ربانی، دکتر سید ابوالفضل رضوی، دکتر حسن زندیه، دکتر سعید سالاری، دکتر محمد سپهری، دکتر حامد سروری، دکتر فاضل شادمانی، دکتر حسن شمس‌آبادی، دکتر سید محمد شیخ‌احمدی، دکتر محمود صادقی علوی، دکتر صدرمحمدی، دکتر منیژه صدری، دکتر زهیر صیامیان، دکتر سعید طاوسی‌مسرور، دکتر علی‌محمد طرفداری، دکتر خدیجه عالمی، دکتر مهدی عبادی، دکتر مهناز عباسی، دکتر سید محمدحسین علم‌الهدی، دکتر علی‌بیگی، دکتر یونس فرهمند، دکتر اصغر قائدان، دکتر یاسر قزوینی، دکتر پرستو کلاهدوزها، دکتر مرضیه محمدزاده، دکتر محمود مطهری‌نیا، دکتر ربابه معتقدی، دکتر محمدهادی معصومی، دکتر مفاخری، دکتر علیرضا ملایی توانی، دکتر اصغر منتظرالقائم، دکتر سیدجمال موسوی، دکتر سیده رقیه میرابوالقاسمی، دکتر نخی، محمد نیازی، دکتر سید علیرضا واسعی
مقاطع تحصیلی
کارشناسی
طول دوره کارشناسی تاریخ (آزاد و دبیری) حداکثر ۴ سال و تحصیلات و شکل نظام تحصیلی به‌صورت واحدی و در دو نیمسال می باشد که هر نیمسال ۱۷ هفته به‌طول خواهد انجامید. دانشجویان کارشناسی آزاد با گذراندن ۱۳۵ واحد و دبیری با گذراندن ۱۳۴ واحد مرکب از دروس عمومی، پایه، الزامی و اختیاری می‌توانند فارغ التحصیل (کارشناس تاریخ) شوند.
دانشگاههای پذیرنده رشته تاریخ در مقطع کارشناسی
- دانشگاههای دولتی مثل اراک، ارومیه، اصفهان، الزهرا تهران (ویژه خواهران)، بیرجند، بین‌المللی امام خمینی قزوین، بین‌المللی مذاهب اسلامی (رشته‌ی تاریخ اسلام)، تبریز، جیرفت، تهران، خلیج فارس بوشهر، خوارزمی تهران (محل تحصیل واحد کرج)، زابل، سیستان و بلوچستان زاهدان، شهید باهنر کرمان، شهید چمران اهواز، شیراز، فردوسی مشهد، لرستان خرم آباد، محقق اردبیلی اردبیل، ولایت ایرانشهر، یاسوج و یزد
- دانشگاه پیام نور مثل مرکز تبریز، مرکز شبستر، مرکز ارومیه، مرکز مهاباد، مرکز اردبیل، مرکز خلخال، مرکز اصفهان، مرکز شاهین‌شهر، مرکز شهر رضا
رشته‌های وابسته به تاریخ در مقطع کارشناسی
- تاریخ و تمدن ملل اسلامی
- تاریخ اسلام
- تاریخ ایران
- تاریخ تمدن
- تاریخ جهان
کارشناسی تاریخ اسلام در دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی
برتری در ارائه‌ی دروس عربی
پروژه‌ی علمی- تحقیقاتی به ارزش ۴ واحد
کارشناسی‌ارشد
در سال‌های اخیر در مقطع تحصیلات تکمیلی در گروه تاریخ دانشگاه تهران توسعه‌ی چشمگیری رخ داده است. در مقطع کارشناسی ارشد، در ابتدا دو گرایش دیگر یعنی تاریخ ایران باستان و تاریخ اسلام تأسیس شدند. از سال ۱۳۸۱ به بعد، گروه تاریخ درصدد برآمد تا خلأ آموزشی در دیگر عرصه‌های مهم پژوهش‌های تاریخی را تا حدی برطرف کند. به همین منظور با تلاشی جدّی پیشنهاد تأسیس سه رشته دیگر کارشناسی ارشد را به دانشگاه ارایه کرد. سه گرایش جدید عبارتند از: مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، مطالعات خلیج فارس و گرایش نسخه‌های خطی و اسناد ومدارک تاریخی. دو گرایش نخست از سال ۱۳۸۵ تصویب شدند و دانشجویانی برای این دو گرایش پذیرفته شدند. گرایش سوم یعنی نسخه‌های خطی و اسناد تاریخی هم در آبان ماه ۱۳۸۶ به تأیید وزارت علوم رسید و تصویب شد. بنابراین با ایجاد این سه گرایش جدید، گروه تاریخ در مقطع کارشناسی ارشد در شش گرایش دانشجو می‌پذیرد. دانشگاههای تهران، شهید بهشتی، تربیت مدرس، تبریز و اصفهان
گرایش‌های تاریخ در مقطع کارشناسی‌ارشد
- تاریخ ایران باستان
- تاریخ ایران اسلامی
- تاریخ انقلاب
- تاریخ اسلام
- تاریخ تشیع
- تاریخ عمومی جهان
- مطالعات خلیج فارس
- تاریخ علم
- سیره‌ی پیامبر اعظم (رشته‌ی تاریخ اسلام)
- تاریخ فرق و مذاهب اسلامی (رشته‌ی تاریخ اسلام)
- تاریخ معاصر جهان اسلام (رشته‌ی تاریخ اسلام)
- تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی (رشته‌ی تاریخ اسلام)
دکتری
در مقطع دکتری نیز پس از سال ۱۳۷۸، به پیشنهاد گروه تاریخ دو گرایش جدید شامل گرایش تحصیلی تاریخ اسلام و تاریخ ایران باستان تأسیس شدند.
مراکز جذب دانشجو
دانشگاههای دولتی (مثل تهران، شهید بهشتی، تربیت مدرس، تبریز، اصفهان، مذاهب اسلامی)
دانشگاه پیام‌نور
دانشگاه آزاد اسلامی (مثل واحد علوم و تحقیقات، تهران مرکزی، نجف‌آباد، شوشتر)
گرایش‌های تاریخ در مقطع دکتری
- تاریخ اسلام
- تاریخ ایران قبل از اسلام
- تاریخ ایران بعد از اسلام
- تاریخ جهان
- تاریخ علم
- تاریخ تشیع اثنی عشری
- فرقه‌های تشیع
تاریخ در حوزه‌های علمیه
گرایش تاریخ اسلام در سطوح ۳ و ۴ حوزه وجود دارد.
ادامه تحصیل تاریخ خارج از کشور
بسیاری دانشجویان رشته تاریخ جهت مهاجرت به خارج از کشور، معمولاً از طریق کارشناسی ارشد تاریخ اقدام می کنند. اغلب دانشجویان مهاجر، پس از اخذ پذیرش کارشناسی ارشد تاریخ از دانشگاه های خارج از کشور نسبت به اخذ تابعیت یا شهروندی اقدام می‌کنند.
نکته: البته شایان ذکر است این روش یکی از روش های مهاجرت از طریق کارشناسی ارشد تاریخ می باشد روش های دیگر نظیر ویزای کار کارشناسی ارشد تاریخ و اخذ اقامت سرمایه گذاری با کارشناسی ارشد تاریخ نیز وجود دارند.
بورسیه تحصیل و بازار کار در رشته تاریخ با داشتن رزومه قوی تحصیلی و کاری در کشورهای مختلف امکان پذیر است. در صورت اخذ بورسیه تحصیلی شما میتوانید از تحصیل رایگان کارشناسی ارشد تاریخ نیز بهره مند گردید.
مهارت‌های جانبی
تسلط به زبان‌های خارجی به‌ویژه زبان‌های جهان اسلام، مثل: عربی، ترکی، کردی، بلوچی و اردو
و زبان‌های دیگر، مثل: انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، روسی، چینی و عبری
آشنایی با نرم‌افزارهای رایانه‌ای
موقعیت شغلی در ایران
فارغ‌التحصیلان رشته‌ی تاریخ می‌توانند در جاهایی مثل:
وزارت آموزش و پرورش، وزارت امور خارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، موزه‌ها، کتابخانه‌ها، مراکز اسناد ملی، بخش بایگانی یا اسناد آرشیوی همه‌ی مراکز دولتی و غیردولتی، بخش عقیدتی و سیاسی وزارت دفاع، سپاه، ارتش و نیروی انتظامی، صداوسیما، روزنامه‌ها و مجلات، مراکز طبع و نشر کتاب، دبستان‌ها، دبیرستان‌ها، دانشگاه‌ها، اندیشکده‌ها، پژوهشکده‌ها، پژوهشگاه‌ها، سازمان اوقاف، سازمان ارتباطات، سازمان سمت
با عناوینی چون: عضو هیئت علمی دانشگاه، معلم، رایزن فرهنگی، کارشناس فرهنگی، تحلیل‌گر سیاسی، پژوهشگر، روزنامه‌نگار، راهنمای توریست، بازرس بناهای تاریخی،
به کار مشغول شوند.
شماری از دانش‌آموخته‌های دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی
- آبانگاه ازگمی، دکتر معصومه: دکترای تاریخ و تمدن ملل اسلامی از دانشگاه تهران، از اساتید دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی و دانشگاه الزهرا، همکار پژوهشی دانشنامه‌ی جهان اسلام، خبرنگار آزاد خبرگزاری ایرنا (دفتر کاشان)، نویسنده‌ی کتب، مقالات و مداخل دانشنامه‌ای فراوان
- بایرام، مائده: دانشجوی دکتری تاریخ (تاریخ اسلام) دانشگاه تربیت مدرس، هم‌اکنون: کارشناس امور آموزشی در دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی
- برومنداعلم، دکتر عباس: دکترای تاریخ (تاریخ اسلام) از دانشگاه تهران، دارای ۱۷ سال سابقه‌ی تدریس (ازجمله در دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی تا مقطع دکترا)، استاد راهنمای بیش از ۳۰ پایان‌نامه و رساله، صاحب کتب و مقالات فراوان، مدیرگروه تاریخ جریان‌های فکری جهان اسلام در پژوهشکده‌ی تاریخ اسلام، معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی (۱۳۹۳-۱۳۹۵)، سابقه‌ی فعالیت‌های گوناگون در وزارت علوم، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی رحمهالله علیه قزوین و دانشگاه تربیت مدرس، هم‌اکنون: دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تربیت‌مدرس
- توکلی، دکتر محسن: دکترای علوم سیاسی (روابط بین‌الملل) از دانشگاه آزاد اصفهان، سابقه‌ی فعالیت در مجمع نمایندگان و بسیج اساتید استان اصفهان، جامعهالقرآن، ستاد مرکزی راهیان نور، فرمانداری فلاورجان، کارشناس مسائل سیاسی، فعال رسانه و روابط عمومی
- جزینی، رسول: کارشناس تاریخ اسلام از دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی، هم‌اکنون: کارشناس مسئول کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی
- جمالی‌فر، دکتر مهدی: دکترای تاریخ اسلام از دانشگاه پیام‌نور، هم‌اکنون: عضو هیئت علمی گروه تاریخ اسلام، دبیر شورای علمی و معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی
- سلیمانی، دکتر لیلا: دکترای تاریخ اسلام از دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی و از اساتید همین دانشگاه، سطح۴ رشته‌ی کلام اسلامی از حوزه‌ی علمیه، سابقه‌ی فعالیت در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه‌ی خواهران، مؤسسه‌ی آموزش عالی حوزوی معصومیه وابسته به دفتر تبلیغات،
- شمس‌آبادی، دکتر حسن: دکترای تاریخ انقلاب اسلامی از پژوهشکده‌ی امام خمینی رحمهالله علیه، از اساتید دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی، نویسنده، هم‌اکنون: کارشناس فرهنگی و هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- شیخ‌احمدی، دکتر سید محمد: دکترای تاریخ (تاریخ اسلام) از دانشگاه تهران، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج
- صادقی علوی، دکتر محمود: دکترای تاریخ (تاریخ اسلام) از دانشگاه تهران، سابقه‌ی تدریس در دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی، دانشگاه افسری امام علی علیه‌السلام و دانشگاه فنی‌حرفه‌ای مرکز شهید رجایی کاشان، نویسنده‌ی کتب، مقالات و مداخل دانشنامه‌ای فراوان، استاد راهنمای ۹ پایان‌نامه در مقطع کارشناسی‌ارشد، سابقه‌ی همکاری با مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، هم‌اکنون: استادیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه پیام‌نور
- کلاهدوزها، دکتر پرستو: دکترای تاریخ اسلام از دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی و از اساتید همین دانشگاه، نویسنده، دبیر تاریخ، مدرّس قرآن، نهج‌البلاغه و آموزش خوشنویسی، شاعر و داستان‌نویس در استان قزوین
- گری، دکتر بهرام دردی: دکترای تاریخ علم از پژوهشگاه علوم انسانی، فعالیت در مرکز دایرهالمعارف پزشکی ایران و اسلام، نمایشگاه کتاب، سازمان سمت، دفتر نمایندگی ولی‌فقیه در امور اهل‌سنت گرگان، مؤسسه و بنیاد مطالعات قفقاز وابسته به پارک علم و فناوری دانشگاه تهران
- محمودی، دکتر سید جلال: دکترای تاریخ اسلام از دانشگاه تهران، هم‌اکنون: از اساتید گروه تاریخ اسلام و مدیر آموزش‌های آزاد و مجازی دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی
- مسلمیار، دکتر احمد شعیب: دکترای تاریخ اسلام از دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی، هم‌اکنون: عضو هیأت علمی دانشگاه سمنگان افغانستان
- النجار، باقر: کارشناس تاریخ اسلام از دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی: هم‌اکنون: کارمند وزارت خارجه‌ی عراق
- یوسفی، دکتر عثمان: دکترای تاریخ (تاریخ اسلام) از دانشگاه تهران، هم‌اکنون: عضو هیئت علمی گروه تاریخ اسلام و رئیس واحد سنندج دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی