بسم الله الرحمن الرحیم
سه شنبه ۷ فروردین ۱۴۰۳ العربیة

اولین های انقلاب و دفاع مقدس در دزفول: ۱ و ۲

۱- اوّلین مرجع تقلیدی که امام زمان (عج) سه بار اجتهاد او را تأیید کرد و فرمود: «انت المجتهد».
هرچند که شیخ مرتضی انصاری مربوط به دورانی پیش از دوران مورد توجّه ما در این کتاب است، ولی با توجّه به شخصیّت بی نظیر ایشان در عالَم فقه و فقاهت و پیوند این شخصیّت بزرگوار با شهرستان دزفول که زادگاه ایشان بوده است، اوّلینِ اوّلین¬های مذکور در این کتاب را با ایشان آغاز می¬کنیم. در ضمن، شایان ذکر است که اوّلین کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم خاتم الفقها و المجتهدین شیخ مرتضی انصاری دزفولی در تاریخ ۴/۵/۱۳۷۳ به طور مشترک در دو شهرستان قم و دزفول برگزار شده است.
خاتم الفقها و المجتهدین، شیخ مرتضی انصاری در ۱۸ ذیحجه سال ۱۲۱۴، در روز غدیر، در دزفول به دنیا آمد. والدینش به مناسبت روز تولّد، او را مرتضی نامیدند. از دوران کودکی قرآن و معارف اسلامی را فراگرفت و پس از خواندن قرآن و ادبیات عرب به خواندن فقه و اصول پرداخت و در این دو رشته، در همان دوران جوانی به درجه اجتهاد رسید. نسب شیخ مرتضی انصاری به جابر بن عبدالله انصاری، از صحابه پیامبر خدا (ص) می‌رسد. شیخ مرتضی فرزند محمّدامین بن شمس¬الدّین بن احمد بن نورالدّین بن محمّدصادق شوشتری است. پدرش شیخ محمّد امین از مبلّغان اسلام و مادرش، دختر یکی از علمای عصر خود بوده‌اند. در کلیّه نُسَخ خطی برجای مانده از آثارش من‌جمله نسخ خطی موجود در مجلس شورای اسلامی نام وی شیخ مرتضی انصاری شوشتری ذکر شده است. گفته می¬شود مادر شیخ مرتضی انصاری قبل از تولّد وی، شبی امام جعفر صادق (ع) را در عالم رؤیا دید که قرآنی طلاکاری شده به او داد. معبّران این عطای قرآن به وی را به فرزندی صالح و بلندمرتبه تعبیر کردند. مرتضی ادبیّات عرب و مقدّمات را نزد پدرش و دانشوران دزفول گذراند و فقه و اصول و دوره سطح را نزد شیخ حسین انصاری، عموزاده‌اش، آموخت. او در سال ۱۲۳۲ برای تکمیل دروس به همراه پدرش به عتبات عالیات (کربلا و نجف) سفر کرد. شیخ مرتضی چهار سال از درس سیّد مجاهد و شریف¬العلماء استفاده کرد و در سال چهارم، شیخ به زادگاهش دزفول بازگشت. امّا پس از یک سال در سال ۱۲۳۷ بار دیگر به عتبات بازگشت. او در سال ۱۲۴۰ عازم مشهد شد و در این مسافرت، از حوزه‌های علمیّه بروجرد، اصفهان و کاشان نیز دیدن کرد و در برخی از آن حوزه‌ها مدّتی اقامت گزید و در کاشان حدود ۴ سال نزد ملّا احمد نراقی درس آموخت. شیخ مرتضی پس از ۴ سال اقامت در کاشان به اتّفاق برادرش شیخ منصور به مشهد رفت و پس از زیارت و ۴ ماه اقامت در آنجا، به تهران رفت و مدّتی نیز در آنجا مقیم بود. وی پس از ۶ سال مسافرت به دزفول بازگشت و چند سالی در آنجا اقامت گزید. امّا پس از مدتی در سال ۱۲۴۹ عازم نجف شد و به تدریس در حوزه آن دیار مشغول شد. سرانجام هم شیخ مرتضی انصاری این عالم وارسته در ۱۸جمادی‌الثانی سال ۱۲۸۱ در سن ۶۷ سالگی در نجف اشرف درگذشت و در حرم علی بن ابی¬طالب به خاک سپرده شد.
خاتم الفقها و المجتهدین، شیخ مرتضی انصاری واقعاً نقش بی¬همتایی در جا انداختن بحث مرجعیّت عام در بین شیعیان داشت؛ بحثی که مسلّماً در تطوّر نظریّه ولایت فقیه و تبدیل شدن آن به یک بحث نظری مستقل در جامعه علمی شیعه به¬ویژه به واسطه جلسات بحث و درس امام خمینی (ر) در نجف اشرف مؤثّر بود. بی¬شک پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) و برپایی حکومت اسلامی بر مبنای ولایت فقیه بزرگ¬ترین رویداد تاریخ اسلام در دوران غیبت کبرای حضرت ولی عصر(عج) است و ازجمله فقیهان وارسته¬ای که در این مجاهدت در صف مقدّم کاروان فقاهت قرار دارد، استاد فقهای قرون اخیر و تالی¬رتبه معصوم در علم و عمل شیخ مرتضی انصاری دزفولی رضوان الله علیه است.
گفته می¬شود در سال ۱۲۶۶ آیت‌الله شیخ محمّدحسن صاحب جواهر در لحظات آخر حیاتش در جمع بزرگان شیعه خطاب به شیخ انصاری گفت: «هذا مرجعکم من بعدی: این مرجع شما بعد از من است». پس از درگذشت مرحوم صاحب جواهر مردم به شیخ مرتضی انصاری مراجعه کردند و از او رساله علمیّه خواستند. شیخ انصاری فرمود: با بودن سیّدالعلمای مازندرانی که از من اعلم است من رساله ندارم. سیّدالعلما در جواب نامه شیخ انصاری نوشت: درست است؛ من وقتی در نجف بودم و با شما مباحثه می‌کردم؛ ولی مدّت¬هاست جلسه بحثی ندارم و شما را اعلم می¬دانم. لذا باید مرجعیّت را قبول فرمایید. شیخ انصاری فرمود: اگر مولایم حضرت ولی عصر(عج) به من اجازه اجتهاد بدهند و مرا برای این مقام تعیین کنند، من آن را قبول خواهم کرد. روزی معظّم¬له در مجلس درس نشسته بود و شاگردان هم اطرافش نشسته بودند. دیدند شخصی که آثار عظمت و جلال از قیافه¬اش ظاهر بود وارد شد و شیخ انصاری به او احترام گذاشت. او در حضور طلّاب به شیخ انصاری رو کرد و فرمود: نظر شما درباره زنی که شوهرش مسخ شده باشد چیست؟ شیخ انصاری عرض کرد: به نظر من اگر مرد به صورت حیوانات مسخ شده باشد، زن باید عدّه طلاق بگیرد و بعد شوهر کند؛ چون مرد زنده است و روح دارد. ولی اگر شوهر به صورت جماد درآمده باشد باید زن عده وفات بگیرد؛ زیرا مرد به صورت مرده درآمده است. آن آقا سه مرتبه فرمود: «انت المجتهد». شیخ به شاگردان فرمود: این آقا حضرت ولی عصر(عج) بود؛ او را دریابید.

نک. ملاقات علمای بزرگ اسلام با امام زمان علیه¬السّلام، صص۱۲-۱۳٫

 

۲- اوّلین واکنش روحانیّون و مردم دزفول علیه رژیم شاه (به¬دنبال قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲)
عید نوروز ۱۳۴۲ از طرف مراجع تقلید به¬ویژه امام خمینی (ره) تحریم شد. عصر روز دوّم فروردین مجلس سوگواری شهادت امام جعفر صادق (ع) که از طرف آیت¬الله گلپایگانی در مدرسه فیضیّه قم برگزار شده بود، مورد تهاجم مأموران رژیم قرار گرفت. هم¬زمان با این اقدام رژیم، اقدامات مشابهی در مدرسه طالبیّه تبریز و منزل آیت¬الله قمی در مشهد صورت گرفت. برخلاف پیش¬بینی رژیم، فاجعه فیضیّه تأثیر عمیقی بر توده مردم حتّی نیروهای میانه¬روی مخالف رژیم گذاشت به طوری¬که از عوامل زمینه¬ساز قیام عمومی ۱۵ خرداد شد. امام خمینی رحمهالله علیه در چهلمین روز واقعه فیضیّه شخص شاه را در تهاجم و کشتار طلّاب مقصر اصلی دانستند. شاه نیز در واکنش به مخالفان انقلاب به اصطلاح سفید در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۴۲ تهدید کرد که مقاومت در برابر برنامه¬های رژیم کشتار وسیع را در پی خواهد داشت. با آغاز محرم در خرداد ۱۳۴۲ و سخنرانی¬های وعّاظ و گویندگان مذهبی بار دیگر رویارویی روحانیّون و رژیم تجدید شد.
اوج این مخالفت¬ها، سخنرانی شدید¬اللّحن امام خمینی در عاشورای ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ بود که منجر به دستگیری ایشان در شامگاه ۱۵ خرداد گردید. تهدید شاه با دستگیری امام و کشتار مردم در تهران، قم، مشهد و بسیاری شهرهای دیگر عملی شد. بعد از این قیام و دستگیری امام خمینی، پیش¬نمازهای اکثر شهرها از جمله دزفول به اعتراض به این اقدام از حضور در مساجد و ادای نماز جماعت خودداری کردند.
پس از دستگیری امام خمینی، آیت¬الله قمی، آیت¬الله بهاء¬الدین محلّاتی و سایر علما و مبلّغان، اسدالله علم روز ۱۷ خرداد ۴۲ در نطقی رادیویی اعلام کرد دستگیرشدگان در دست ما گرفتارند. دادگاه صحرایی تشکیل می¬دهیم و آنها را محاکمه و اعدام می¬کنیم. متعاقب این خبر تعدادی از مجتهدان و علمای شهرهای مختلف به تهران مهاجرت کردند تا در کنار علمای تهران و قم به صورت دسته¬جمعی برای آزادی امام خمینی و سایر افراد دستگیر شده اقداماتی به عمل آورند. آیت¬الله سید اسدالله نبوی از دزفول در این حرکت روحانیّون سراسر کشور شرکت کرد.

علی دوانی، نهضت روحانیون ایران، ص۴۲۳

 

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

۷ مرداد ۱۴۰۰ساعت: ۴:۳۶ بعد از ظهر۲۱۷ بازدید