سیری در سیرهای مطالعاتی شماری از اندیشمندان معاصر
باسمه‌تعالی
سیری در سیرهای مطالعاتی شماری از اندیشمندان معاصر
۱- استاد شهید مرتضی مطهری رحمه الله علیه
۲- سید شهیدان اهل قلم، سید مرتضی آوینی رحمه الله علیه
۳- امام خمینی رحمه الله علیه
۴- آیت‌الله حسینی طهرانی رحمه الله علیه
۵- استاد علی صفایی حائری رحمه الله علیه
۶- آیت‌الله مصباح یزدی رحمه الله علیه
۷- آیت‌الله جوادی آملی حفظه‌الله
۸- آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای حفظه‌الله
۱- سیر مطالعاتی آثار استاد شهید مرتضی مطهری رحمهالله علیه
شیوه‌ی نخست
الف) بخش سیره معصومین و بزرگان ( شامل کتابهاى: ۱- داستان راستان ۱ و ۲، ۲- سیرى در سیره نبوى(ص)، ۳- سیرى در سیره ائمّه اطهار علیهم السلام، ۴- جاذبه و دافعه علىعلیه السلام، ۵- حماسه حسینى، ۶- امامت و رهبری)
ب) بخش گفتارها ( شامل کتابهاى ۷- حکمتها و اندرزها ۱ و۲ ، ۸- ده گفتار، ۹- پانزده گفتار، ۱۰- بیست گفتار، ۱۱- سیری در نهج البلاغه)
پ) دین جاویدان ( شامل کتابهاى ۱۲- ختم نبوت، ۱۳- خاتمیت، ۱۴- اسلام و نیازهای زمان ۱ و ۲، ۱۵- جهاد)
ت) بخش اخلاقى تربیتى ( شامل کتابهاى ۱۶- آزادى معنوى، ۱۷- امدادهای غیبی در زندگی بشر،۱۸- ولاءها و ولایتها، ۱۹- انسان کامل، ۲۰- تعلیم و تربیت در اسلام، ۲۱- فطرت)
ث) بخش اجتماعی(شامل کتابهاى ۲۲- آینده انقلاب اسلامی ایران، ۲۳- نهضتهای اسلامی در صدساله اخیر، ۲۴- خدمات متقابل اسلام و ایران)
ج) بخش زن(شامل کتابهاى ۲۵- مسأله حجاب، ۲۶- پاسخهای استاد، ۲۷- اخلاق جنسی، ۲۸- نظام حقوق زن در اسلام)
چ) بخش تفسیر(شامل کتابهاى ۲۹- پیامبر امّی، ۳۰ الی ۳۷ – آشنایی با قرآن۱ الی ۸)
ح) بخش عقائد۱(شامل کتابهای ۳۸- انسان و ایمان، ۳۹- جهان بینی توحیدی، ۴۰- توحید، ۴۱- عرفان حافظ، ۴۲- وحی و نبوت، ۴۳- نبوت)
خ) بخش عقاید۲ (شامل کتابهاى ۴۴- انسان در قرآن، ۴۵- انسان و سرنوشت، ۴۶- عدل الهی، ۴۷- زندگی جاوید، ۴۸- معاد)
د) بخش پایانی(شامل کتابهای ۴۹- نبرد حق و باطل، ۵۰- قیام و انقلاب مهدی(عج)، ۵۱- جامعه و تاریخ، ۵۲- علل گرایش به مادیگری، ۵۳- مسأله ربا و بانک، ۵۴- فلسفه تاریخ)
ذ) بخش کتب تخصصی(شامل کتابهاى ۵۵- کلیّات علوم اسلامی، ۵۶- نظام اقتصادی اسلام، ۵۷- فلسفۀ اخلاق، ۵۸- مسأله شناخت، ۵۹- اصول فلسفه، ۶۰- شرح منظومه، ۶۱- شرح مبسوط منظومه، ۶۲- مقالات فلسفی، ۶۳- درسهای اسفار)
شیوه‌ی دوم
سطح یک (شانزده جلسه) :
۱-آزادی معنوی :
- جلسه اول: آزادی معنوی ( فصل اول)
- جلسه دوم: عبادت و دعا ( فصل دوم)
- جلسه سوم: توبه ( فصل سوم)
- جلسه چهارم: هجرت و جهاد، بزرگی و بزرگواری روح ( فصل چهارم و پنجم)
۲-سیری در سیره نبوی:
- جلسه پنجم: پیشگفتار، معنی سیره و انواع آن، منطق عملی ثابت، سیره و نسبیت اخلاق
- جلسه ششم: کیفیت استخدام وسیله، پاسخ به دو پرسش، سیره نبوی و گسترش سریع اسلام
۳- جاذبه و دافعه علی علیه السلام:
- جلسه هفتم: مقدمه، نیروی جاذبه علی علیه السلام
- جلسه هشتم: نیروی دافعه علی علیه السلام
۴- سیری در سیره ائمه اطهار:
- جلسه نهم: صلح امام حسن علیه السلام (۱) و (۲)
- جلسه دهم: امام صادق علیه السلام و مساله خلافت (۱) و (۲)، مساله ولایتعهد امام رضاعلیه السلام (۱) و (۲)
۵- حماسه حسینی( جلد ۱) :
- جلسه یازدهم: تحلیل واقعه عاشورا (فصل ۴)
- جلسه دوازدهم: شعارهای عاشورا (فصل ۵)، حماسه حسینی( فصل ۱)
- جلسه سیزدهم: ماهیت قیام حسینی(فصل ۳)، عنصر امر به معروف ونهی از منکر (فصل ۶)
- جلسه چهاردهم: عنصر تبلیغ در نهضت حسینی (فصل ۷)
- جلسه پانزدهم: تحریفات در واقعه تاریخی کربلا (فصل ۲)
۶- قیام وانقلاب مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف :
- جلسه شانزدهم: کل کتاب ( غیر از مباحث “بینش دیالکتیکی یا ابزاری تاریخ تا ابتدای دو تلقی از انسان” و “مقاله شهید”)
سطح دو (سیزده جلسه):
۱- ده گفتار:
- جلسه اول: تقوا(۱) و (۲)،
- جلسه دوم: امر به معروف و نهی از منکر
- جلسه سوم: اصل اجتهاد در اسلام
- جلسه چهارم: احیای فکر دینی، فریضه علم
- جلسه پنجم: رهبری نسل جوان، خطابه و منبر(۱) و(۲)
۲- پانزده گفتار:
- جلسه ششم: غدیر و خطری که مسلمین را از داخل تهدید می کرد، مساله نفاق
- جلسه هفتم: دفاع از ۱۳، لزوم تعظیم شعائر اسلامی(۱) و(۲)
- جلسه هشتم: جستجوی حقیقت، روابط بین الملل اسلامی
۳- بیست گفتار:
- جلسه نهم: عدالت از نظر علی علیه السلام( فصل۱)،اصل عدل در اسلام( فصل۲)، مبانی اولیه حقوق از نظر اسلام(فصل۳)
- جلسه دهم: نظر اسلام درباره علم(فصل۱۲)،قرآن و مساله تفکر(فصل۱۶)،دستگاه ادراکی بشر(فصل۱۹)، انکارهای بیجا(فصل۲۰)
۴- هدف زندگی:
- جلسه یازدهم: کل مقاله
۵- مقاله تکامل اجتماعی انسان در کتاب نبرد حق و باطل:
- جلسه دوازدهم: کل مقاله
۶- انسان کامل:
- جلسه سیزدهم: کل کتاب
سطح سه (سیزده جلسه):
۱- اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب :
- جلسه اول: علاقه جنسی یا گناه ذاتی در جهان قدیم، اخلاق جنسی
- جلسه دوم: آشفتگی غرایز و میلها، انضباط جنسی، غریزه عشق، عشق و عفت
۲- نظام حقوق زن در اسلام:
- جلسه سوم: پیشگفتار،مقام انسانی زن از نظر قرآن (بخش۵)
- جلسه چهارم: مبانی طبیعی حقوق خانوادگی (بخش۶)، تفاوت های زن و مرد (بخش۷)
- جلسه پنجم: زن و استقلال اجتماعی (بخش۳)
- جلسه ششم: خواستگاری و نامزدی (بخش۱)، مهر و نفقه (بخش۸)
- جلسه هفتم: مساله ارث (بخش۹)
- جلسه هشتم: ازدواج موقت (بخش۲)
- جلسه نهم: تعدد زوجات (بخش۱۱)
- جلسه دهم: حق طلاق (بخش۱۰)
۳- مساله حجاب:
- جلسه یازدهم: تاریخچه حجاب ( بخش اول)، فلسفه پوشش در اسلام ( بخش سوم)
- جلسه دوازدهم: علت پیدا شدن حجاب( بخش دوم)، ایرادها واشکال ها ( بخش چهارم)
- جلسه سیزدهم: حجاب اسلامی ( بخش پنجم)
سطح چهار (سیزده جلسه):
۱- خدمات متقابل اسلام و ایران:
- جلسه اول: اسلام از نظر ملیت ایرانی( بخش اول)
- جلسه دوم: خدمات اسلام به ایران ( بخش دوم)
۲- نهضت های اسلامی در صد سال اخیر:
- جلسه سوم: کل کتاب
۳- آینده انقلاب اسلامی:
- جلسه چهارم: ماهیت و عوامل انقلاب اسلامی ایران،نقش زنان در جمهوری اسلامی ( بخش چهارم)، اهداف روحانیت در مبارزات ( بخش اول)
- جلسه پنجم: مفهوم آزادی عقیده ( بخش دوم)، جمهوری اسلامی ( بخش پنجم)، عدالت اجتماعی، استقلال و آزادی، معنویت در انقلاب اسلامی، روحانیت و انقلاب اسلامی، وظایف حوزه های علمیه، آزادی عقیده ( بخش چهارم)
۴- ولاءها و ولایت ها :
- جلسه ششم: کل کتاب
۵- کتاب جهاد و مقاله شهید ( ضمیمه کتاب قیام وانقلاب مهدی(عج)):
- جلسه هفتم: کل کتاب، کل مقاله
۶- ختم نبوت :
- جلسه هشتم: کل کتاب
۷- اسلام و نیازهای زمان( جلد ۱ و۲) :
- جلسه نهم: مقدمه، مقنضیات زمان،علت تغییر مقتضیات زمان ها، دو نوع تغییر در زمان، بررسی نظریه نسبیت اخلاق، آیا اخلاق مطلق است یا نسبی؟، نسبیت آداب
- جلسه دهم: عبادت وپرستش نیاز ثابت انسان، نظریه نسبیت عدالت، رد نظریه نسبیت عدالت، جبر زمان و مساله عدالت، جبر تاریخ از دو دیدگاه، نیروی محرک تاریخ چیست؟، نظریه جبر اقتصادی تاریخ و بررسی آن
- جلسه یازدهم: اجتهاد و نفقه در دین، قاعده ملازمه، علی علیه السلام شخصیت همیشه تابان، طرح اشکال و پاسخ اجمالی، مقام عقل در استنباط احکام اسلامی، آیا اجتهاد نسبی است؟
- جلسه دوازدهم: جامعه در حال رشد، افراط و تفریط ها، راه میانه، عقل وراه اعتدال، خوارج، عوامل تصفیه فکر اسلامی، اخبارگیری، مشروطیت، شئون پیامبر صلی الله و علیه وآله وسلم رسالت و قضاوت و حکومت
- جلسه سیزدهم: ادامه تدریس
سطح پنج (پانزده جلسه):
۱-نبرد حق و باطل:
- جلسه اول: کل کتاب ( غیراز ضمیمه تکامل اجتماعی انسان)
۲- امدادهای غیبی در زندگی بشر:
- جلسه دوم: کل کتاب
۳- علل گرایش به مادیگری:
- جلسه سوم: کل کتاب ( غیر از نارسایی مفاهیم فلسفی غرب)
۴- جامعه و تاریخ:
- جلسه چهارم: جامعه
- جلسه پنجم: تاریخ
۵- فطرت:
- جلسه ششم: کل کتاب
۶- تعلیم وتربیت در اسلام:
- جلسه هفتم: کل کتاب
۷- فلسفه اخلاق:
- جلسه هشتم: اخلاق چیست؟، فعل طبیعی و فعل اخلاقی، نظریه عاطفی و نظریه فلاسفه اسلامی، نظریه وجدانی، نظریه زیبایی، نظریه پرستش
- جلسه نهم: از ابتدای اخلاق اسلامی تا انتهای کتاب
۸- مساله شناخت:
- جلسه دهم: کل کتاب
۹- انسان و سرنوشت:
- جلسه یازدهم: کل کتاب
۱۰- عدل الهی:
- جلسه دوازدهم: مقدمه، معنا و اهمیت عدل (بخش اول)، وجود تبعیض (بخش سوم)
- جلسه سیزدهم: وجود شرور ( بخش چهارم و پنجم)، عدم تناسب اخروی با جرم دنیوی (بخش هفتم)
- جلسه چهاردهم: شفاعت (بخش هشتم)، عمل خیر غیرمسلمان (بخش نهم)
۱۱- امامت و رهبری:
- جلسه پانزدهم: کل کتاب
۲- سیر مطالعاتی آثار سید شهیدان اهل قلم، سید مرتضی آوینی
خواندن کتابهای شهید آوینی آداب دارد. نمی‌شود پا برهنه دوید وسط کتابفروشی و یکی از چند کتاب او را برداشت و شروع کرد به خواندن. نه اینکه سخت باشد کتاب‌هایش، نه! ماجرا از این قرار است که از میان کتاب‌هایی با این تنوع موضوعی – که از ولایت فقیه تا گرافیک، از ژاپن تا کربلا و از سینما گرفته تا خرمشهر را شامل می‌شود- باید سراغ کتابی رفت که خواننده از کلیت محتوای آن اطلاع داشته باشد. مخصوصا آنکه غالب کتابها مشتمل بر مجموعه مقالاتی است که الزاماً توالی نگارش آنها مانند ترتیب قرار گرفتنشان در کتاب نیست و ممکن است هر کدام در فضا و زمانی متفاوت نوشته شده باشند. دانستن موضوع کتابهای این سید بزرگوار و آگاهی از سطح آن میتواند مانع شود که از آن شود که با مشاهده یک تفاوت لحن توی ذوقمان بخورد و یا اینکه اگر جملاتی و عباراتی از یک کتاب را متوجه نشدیم سرخورده شویم.
گنجینه آسمانی؛ این بار روایت فتح را نبینید، بخوانید
صدای لطیف و آرامش بخش راوی روایت فتح را یادتان هست؟ اگر مجذوب جملات و ادبیات به کار رفته در آن هستید میتوانید با ورق زدن کتاب «گنجینه آسمانی» با آنها دیداری تازه کنید. شهید آوینی قریب صد و هفتاد اثر مستند ساخته است که ۶۳ تای آنها مجموعه روایت فتح است. اما گنجینه آسمانی که متن گفتارهای فیلمهای مجموعه روایت فتح است، متن گفتارهای چند برنامه دیگر را نیز در خود دارد. این برنامه‌های مرتبط با جنگ از اواخر سال ۱۳۷۰ و پس از فرمان مقام معظم رهبری مبنی بر تأسیس مؤسسه فرهنگی روایت فتح، ساخته شدند و سیدمرتضی آوینی حین ساختن یکی از همین برنامه‌ها بود که در فکه به شهادت رسید.
شاید اگر راوی روایت فتح هم در برنامه اش فقط به توصیف صحنه‌ها و بیان ارتباط آنها با یکدیگر پرداخته بود، خواندن دوباره‌شان لطفی نداشت اما اینچنین نیست. راوی سعی میکند با ذکر ماهیت تاریخی اتفاقات و ارزش آن در جهت اقامه قسط و عدل در سراسر جهان، عمق تاریخی صحنه‌ها را ارایه کند و مخاطب خویش را همواره ناظر بر این اعماق نگاه دارد و با ذکر معانی اعتقادی اعمال و اتفاقات، همواره ارزش اعتقادی ماجرا را به مخاطب خویش گوشزد کند.
این کتاب شاید خوشخوان‌ترین و ساده‌ترین کتابی باشد که با نام سید شهیدان اهل قلم منتشر شده است. ضمناً بخشی از این کتاب با عنوان «شهری در آسمان» و «با من سخن بگو دوکوهه»، به صورت جداگانه منتشر شده اند.
مبانی توسعه و تمدن غرب؛ شهید آوینی و فساد سه هزار میلیارد تومانی!
شهید آوینی در کتاب «مبانی توسعه و تمدن غرب» ابتدا به ارائه تعریفی از توسعه می پردازد و در ادامه آراء متفکران غربی را در این زمینه نقد میکند. او با آوردن شاهد مثال‌هایی از انحطاط خانواده و محیط زیست و… در تمدن غرب، پنبه توسعه یافتگی این جوامع را میزند. شهید آوینی در فصلهایی با عنوان «از دیکتاتوری پول تا اقتصاد صلواتی» و «و ما ادریک ما البانک؟» به بیان مباحثی درباره اقتصاد می‌پردازد. داشتن گوشه چشمی به سیستم آموزشی و نسبت آن با توسعه یافتگی و همچنین نقد مندرجات کتب تاریخ رسمی را که بر اساس اعتقادات غیرواقعی مورخان عصر جدید نگارش یافته از دیگر مباحث این کتاب است.
این کتاب برای آشنایی با نگاه شهید آوینی به غرب و تمدن آن بسیار مفید است و از طرفی به نوعی غایت و هدفی را که او برای جامعه اسلامی متصور است بیان می کند. با خواندن چند خط بالا و موضوعات مطرح شده در این کتاب احتمالا متوجه شده اید که مباحث مطرح شده توسط آقا مرتضی تا چه حداز مسائل مبتلابه امروز ماست. شاید فساد سه هزار میلیارد تومانی باعث شود تا نگاه این شهید به بانک و شرکت‌های چند ملیتی بیشتر به چشم بیاید!
آغازی بر یک پایان؛ و اما ناگهان امام خمینی(ره)
خواندن نظرات شهید آوینی درباره غرب وقتی تکمیل می‌شود که آراء او درباره انقلاب اسلامی را به عنوان حرکتی تمدنی در برابر غرب بدانید. «آغازی بر یک پایان» مجموعه مقالات شهید آوینی درباره انقلاب اسلامی است. نویسنده در بخش اول به امام خمینی(ره) و ولایت فقیه می پردازد و در بخش دوم مسایل فرهنگی و اجتماعی مبتلا به انقلاب و نظام اسلامی را طرح و بررسی میکند. بخش سوم کتاب دو مقاله در مورد بوسنی و هرزگوین است. اما بخش چهارم در پنج مقاله به وضعیت معنوی جهان معاصر و حرکت باطنی انقلاب اسلامی در آن می‌پردازد.
کتاب آغازی بر یک پایان یکی از بهترین منابعی است که می‌توان برای شناخت ریشه تحلیلها و نظریات شهید آوینی در باب غرب خواند. با خواندن آغازی بر یک پایان، به وضوح میتوانید از آبشخورهای نظریه های سینمایی این متفکر آگاهی پیدا کنید. همان نگاهی که شهید آوینی به انسان و جایگاه او در تناسبات امام و امت دارد و همچنین غایتی که برای انسان انقلابی و مومن متصور است، بن مایه تحلیلها و نظریات هنری اوست.
آیینه جادو؛ آنچه مرتضی در خشت خام دید
اگر تشنه نگاهی جدید، ناب و الهی به سینما هستید سه گانه آیینه جادو را از دست ندهید. شاید عجیب باشد که کتابی را که دو دهه پیش چاپ شده دارای نگاه نو و جدید بدانیم اما این حقیقتی است که با خواندن این سه کتاب شما هم آنرا تصدیق خواهید کرد. شهید آوینی در جلد اول این کتاب –که در زمان خود او منتشر شد- به تامل درباره ماهیت سینما می پردازد و به دور از نگاه غربزده رایج، مسائل جدیدی را مطرح می کند. طرح مباحثی درباره جذابیت در سینما، زبان سینما، سینما و اوقات فراغت و همچنین مقالاتی درباره سینما و تلویزیون مطالبی است که جلد اول آیینه جادو را تشکیل میدهد. از خصوصیات این کتاب این است که هم به درد عموم علاقه‌مندان سینما میخورد تا طعم نگاه خاص آوینی را بچشند و هم برای مخاطبان حرفه ای سینما مفید است تا با خواندن مطالبی درباره مونتاژ و یا یک بحث مفصل در باب جنبه‌های گوناگون و ابعاد زیبایی‌شناسانه فیلم‌سازی با نظر به جوهر و ذات سینما، راهی نو را در مسیر فیلم سازی خود بیابند.
تمام نقدهایی که سیدمرتضی آوینی در فاصله سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ بر فیلمهای سینمایی نوشته به اضافه دو سه مقاله سینمایی دیگر، جلد دوم کتاب آیینه جادو را تشکیل میدهد؛ کتابی که اولین بار در سال پس از شهادت او به چاپ رسید. این نقدها شامل اغلب فیلمهای مهم جشنواره نهم، دهم و یازدهم فجر می‌شوند. ضمن آنکه دو مقاله ابتدای کتاب هم با تأکید بر فیلمهای جنگی به نمایش درآمده در جشنواره هفتم نوشته شده‌اند. البته در این کتاب نباید انتظار ساختار و حجم نقدهای سینمایی رایج را داشته باشید.
شاید یکی از جالب‌ترین بخش‌های این کتاب مقاله‌ای با عنوان عالم هیچکاک است که نویسنده با ارائه تفسیری جامع و استثنایی درباره ویژگی فیلمهای آلفرد هیچکاک، نسبت سینما و ادبیات در آثار او، معنای راز در قصه‌هایی که او تعریف میکند و مفهوم گناه، ترس، وسوسه و معما در آثار او را بیان میکند.
جلد سوم آیینه جادو برای اولین بار در سال ۱۳۷۸ به چاپ رسید و با انتشار آن کار گردآوری و تنظیم نوشته‌ها و گفته‌های سینمایی مرتضی آوینی به پایان رسید. این کتاب باقیمانده آثار تألیفی، همچنین سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های مؤلف را دربردارد.
«سینما، مخاطب» عنوان مطلبی از این کتاب است که حاوی متن سخنرانی مؤلف در سمینار بررسی سینمای پس از انقلاب و پاسخهای کتبی به نامه‌های اعتراض‌آمیزی است که از سوی جریان غربزده سینما در همان سمینار خطاب به سخنران نوشته شده بودند. این پرسش و پاسخ‌ها علاوه بر آنکه جذاب‌اند نوعی جمع‌بندی آخرین عقاید آن شهید درباره سینما، روشنفکری، عرفان‌زدگی و هنر مدرن محسوب می‌شوند.
حلزونهای خانه به دوش؛ آب در لانه روشنفکرها
لحن شهید آوینی در مقالات کتاب حلزونهای خانه به دوش کمی متفاوت است و کلمات و عبارات هم پیچدگی برخی کتابها را ندارد. همین امر هم موجب شده است تا این کتاب یکی از پر مخاطب ترین آثار این شهید باشد که البته در این امر نباید موضوع کتاب را نیز کم اثر دانست. نویسنده در این کتاب به جنگی تمام عیار با روشنفکران وادی فرهنگ و هنر برخاسته و با مقالات و یا جوابیه هایی که به برخی نوشته‌های آنها داده این قشر را رسوا کرده است. شهید آوینی خودش می‌گوید: «من با زندگی به سبک و سیاق متظاهران و روشنفکران آشنا نیستم؟! خیر من از یک راه طی شده با شما حرف می زنم. من سالهای سال در یکی از دانشکده های هنری درس خوانده ام، به شبهای شعر و گالری‌های نقاشی رفته‌ام، موسیقی کلاسیک گوش داده‌ام.ساعت‌ها از وقتم را به مباحث بیهوده درباره چیزهایی که نمی‌دانستم گذرانده‌ام. من هم سال‌ها با جلوه‌فروشی و تظاهر به دانایی زیسته‌ام. ریش پروفسوری و سبیل نیچه‌ای گذاشته‌ام». پس عجیب نیست کسی که با ادا و اطوارهای روشنفکری آشناست و چم و خم رفتارهایشان را می‌شناسد بتواند نقدی جانانه بر آنان داشته باشد. نقدهای شهید آوینی در این کتاب به شدت خواندنی است چرا که هنوز هم با همین مطالب می‌توان جواب روشنفکرها را داد و به ریش نداشته‌شان خندید!
رستاخیز جان و انفطار صورت؛ دستگیری از سایر هنرها
اگر کسی خیلی اهل سینما نباشد شاید کمی دلگیر شود که چرا شهید آوینی فقط به سینما پرداخته است. اما اینطور نیست و کتاب «رستاخیز جان» دلیلی بر این مدعاست. این کتاب از میان مجموعه مقالاتی است که در سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱ در حوزه هنر و ادبیات و فرهنگ نگارش یافته و در مطبوعات به چاپ رسیده‌اند، گزینش شده است. این کتاب شامل چهار بخش است. بخش اول به ادبیات و زبان فارسی اختصاص یافته است. بخش دوم کتاب، سه مقاله در حوزه فرهنگ را در خود جای داده است. شهید آوینی طی دو مقاله این بخش به بحث تهاجم فرهنگی پرداخته است. بخش سوم شامل سه مقاله در مورد همه‌گیرشدن رسانه‌های جمعی جدیدتر نظیر ویدئو و ماهواره است و مقاله معروف «انفجار اطلاعات» در این بخش قرار دارد. بخش چهارم، دو مقاله متفاوت را در خود جای داده است؛ یکی در مورد وضع تئاتر در مواجهه با سینما و تلویزیون، آیا تئاتر زنده می‌ماند و دیگری که کتاب با آن به پایان می‌رسد منشور تجدید عهد هنر؛ پیام امام خمینی در تجلیل از هنرمندان متعهد.
شهید آوینی در کتابی دیگر هم به هنرهایی غیر از سینما پرداخته است. «انفطار صورت» شامل شش مقاله همراه با دو یادداشت ناتمام درباره هنرهای تجسمی است و احتمال به مذاق دستداران گرافیک خوش خواهد آمد. دید کلی که بر تمام مقالات کتاب سایه انداخته، نگاهی تأویلی بر هنر گرافیک، مبانی، سیر تاریخی و ماهیت آن است. نویسنده معتقد است هنر با سفارش می‌میرد و در عین حال بر آن است که هنر گرافیک ماهیتا سفارش‌پذیر است. توضیح این پارادوکس، در مقاله دوم کتاب آمده است که عنوان آن گرافیک و انقلاب اسلامی است. آخرین و مفصل‌ترین مقاله کتاب، نقاشی برای نقاشی است که در آن، نویسنده به تبیین آفاق نقاشی نوین می‌پردازد. بدیهی است که این کتاب بیشتر به درد مخاطبان حرفه‌ای هنرهای تجسمی میخورد.
حکومت فرزانگان؛ کدام رای؟ کدام مشروعیت؟
شهید آوینی در این کتاب مرورى بر مبانى حاکمیت سیاسى در اسلام دارد. کتاب حاصل گردآورى پارهاى دست نوشته‌ها از شهید سید مرتضى است که پیرامون موضوع ولایت فقیه و حاکمیت سیاسى در اسلام به رشته تحریر درآمده است. این مقالات در زمان حیات شهید، در مجله اعتصام منتشر شده است و براى اولین بار توسط مؤسسه فرهنگى هنرى شهید آوینى به صورت این کتاب به چاپ رسیده است.
بخش اول به بحث رای اکثریت، بخش دوم به آزادی عقیده و بخش سوم به مساوات اختصاص دارد. نویسنده در خلال این مباحث یک دوره مبانی مشروعیت در حکومت اسلامی را مرور میکند و برخی شبهات موجود را جواب میدهد. حتما تعجب نخواهید کرد اگر بگوییم که متن کتاب کمی سنگین است و خیلی مناسب خواندن جلوی تلویزیون یا در مترو و اتوبوس نیست!
فردایی دیگر؛ آخرین میخ‌ها بر تابوت غرب
این کتاب از آن جهت اهمیت دارد که شهید آوینی خود از میان نوشته هایش آن را گلچین کرده و به دست انتشار سپرده است. از لحاظ موضوعی نیز گرچه مقالات به ظاهر پراکنده می‌نمایند اما می‌توان آنها را در دو بخش دسته‌بندی کرد. بخش نخست، مجموعه سه مقاله است که به فهم و تفسیر عالم غربی در وجوه گوناگون آن پرداخته و بخش دوم، از چهار مقاله با موضوع شعر تشکیل شده است و در آن، عالم اشراقی و دینی که در این عرصه از ادبیات جلوه‌گر است، تبیین گردیده است.
کسانی که سنشان قد میدهد حتما به خاطر دارند که چطور در سالهای ابتدایی دهه هفتاد کشور ژاپن بعنوان یک الگوی دست یافتنی از توسعه یافتگی مطرح و حتی عبارت ژاپن اسلامی نقل محافل بود. شهید آوینی در مقاله سرزمین آفتاب که در کتاب فردایی دیگر منتشر شده است به تحلیل ویژگیهای قومی مردم ژاپن که آنها را برای بسط تمدن غربی در سرزمین خود و پذیرش همه‌جانبه آن آماده کرده و موجبات توسعه شگفت‌انگیز اقتصادی و تکنولوژیک آن را فراهم آورده است می‌پردازد.
باید بر این نکته تاکید کرد که مقالات بخش اول این کتاب دارای عبارات و اصطلاحاتی ثقیل است که چون نویسنده در این کتاب به آرای متفکران غربی –مثل یونگ- اشارات و نقدهایی داشته است، ناگزیر مینماید. به هر حال این کتاب برای خواندن نیاز به کمی ورزش و آمادگی ذهنی دارد.
فتح خون؛ امضاء با خون
فتح خون شهید آوینی فضایی کاملا متفاوت با دیگر آثار او دارد و تنها کمی به متن‌های او در روایت فتح –کتاب گنجینه آسمانی- پهلو میزند. نویسنده که در این کتاب خود را راوی می خواند هم حوادث و اتفاقات را روایت میکند و هم با عبور از ظاهر سعی میکند به باطن حوادث هم نقبی بزند. در ده فصل، از هنگام شهادت امام حسن مجتبی (ع) در چهل و نهمین سال هجرت رسول الله تا دهم محرم شصت و یک هجری و عجیب است که نوشته با شهادت عباس بن علی (ع) نیمه تمام مانده است. شهید آوینی فصل آخر کتاب را با شهادتش نوشت.
فتح خون این فرصت را به خواننده می دهد که از منظری جدید و با روایتی عاشقانه و عارفانه نگاهی دوباره به حماسه کربلا بیاندازد. کتاب خوشخوان و روان است و می تواند برای همه خوشایند باشد.
۳- سیر مطالعاتی آثار امام خمینی رحمهالله علیه
الف) مرحله‌ی عمومی و ابتدایی
لازم به ذکر است که «مرحله‌ی عمومی» سیر مطالعاتی حاضر، بیشتر مخصوص دو دسته است:
۱- عموم مردم
۲- آن دسته از دانشجویان و طلّابی که در نظر دارند در حدّ «عمومی» و «مقدماتی» با اندیشه های حضرت امام در زمینه های گوناگون آشنایی پیدا کنند؛ به همین منظور مطالعۀ کتابهای ذیل قابل توصیه اند:
۱- جهاد اکبر یا مبارزه با نفس (خودآموز).
۲- وصیتنامه‌ی سیاسی- الهی (خودآموز).
۳- منشور روحانیت (خودآموز).
۴- ولایت فقیه (خودآموز).
۵- شرح چهل حدیث (خودآموز- ترجیحاً با استاد).
به ضمیمه‌ی مطالعه‌ی اربعین (شرح چهار حدیث از چهل حدیث امام خمینی) / سید احمد فهری / تهران / اطلاعات / چاپ دوم / ۱۳۸۷٫
ب) مرحلۀ تخصّصی و عالی
علاوه بر مطالعۀ منابع فوق در «مرحلۀ عمومی»، می توان گام دیگری در جهت شناخت عمیقتر اندیشه های امام خمینی برداشت. مرتبۀ بعد که «مرحلۀ تخصصی» این سیر مطالعاتی را تشکیل می دهد، ویژۀ کسانی است که قصد دارند در زمینۀ معرفت تفصیلی و همه جانبه نسبت به «مکتب علمی و تربیتی امام خمینی»، «تخصّص» کسب کنند و در این حوزه صاحب نظر گردند؛ ازاین رو مطالعۀ آثار ذکرشده در این مرحله، برای همگان توصیه نمی شود.
۱- تفسیر سورۀ حمد (خودآموز- ترجیحاً با استاد).
۲- سرّ الصلوه (خودآموز- ترجیحاً با استاد).
به ضمیمۀ مطالعۀ معراج عارفان (شرح سرّالصلوه)، علی زمانی قمشه۹ ای / تهران / مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی / چاپ اول / ۱۳۹۰٫
۳- شرح دعای سحر (درسی- نیازمند استاد).
به ضمیمۀ مطالعۀ اسماء حسنی؛ دریچه های نظر به حق / اصغر طاهرزاده / اصفهان / لبّ المیزان / چاپ اول / ۱۳۹۰٫
۴- مصباح الهدایه (درسی- نیازمند استاد).
به ضمیمۀ مطالعۀ ۱) فروغ معرفت در اسرار خلافت و ولایت (شرحی بر رسالۀ «مصباح الهدایه إلی الخلافه والولایه» امام خمینی)، سید یدالله یزدان پناه، تهران، مؤسّسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اوّل، ۱۳۹۵
۲) عرفان در منظر وحی و برهان (شرح کتاب مصباح الهدایه امام خمینی) / آیت الله حسن ممدوحی کرمانشاهی / تهران / مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی / چاپ اول / ۱۳۸۹٫
۵- تقریرات فلسفه (شرح منظومۀ سبزواری و اسفار ملاصدرا). (پژوهشی).
۶- التعلیقه علی الفوائد الرضویه (پژوهشی).
۷- تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس (پژوهشی).
به ضمیمۀ مطالعۀ: ۱) شرح تعلیقۀ امام خمینی بر فصوص الحکم ابن عربی / عبدالرضا مظاهری / تهران / نشر علم / چاپ اول / ۱۳۸۷٫
۲) موج، دریاست (درآمدی بر وحدت وجود به تقریر امام خمینی و ابن عربی) / احسان احمدی / تهران / مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی / چاپ اول / ۱۳۸۸٫
۳) مبانی و ویژگیهای عرفان نظری امام خمینی / محمدرضا غفوریان / تهران / مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی / چاپ اول / ۱۳۸۸٫
۴) درسنامۀ عرفان امام خمینی / محمد امین صادقی اُرزگانی / تهران / مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی / چاپ اول / ۱۳۸۹٫
۸- کشف اسرار (خودآموز).
۴- سیر مطالعاتی آثار آیت‌الله حسینی طهرانی رحمهالله علیه
مجموعۀ تألیفات حضرت علّامه آیه الله حسینی طهرانی قدّس سرّه شامل دو بخش «دورۀ علوم و معارف اسلام» و دیگر مکتوبات ایشان می‌باشد. دورۀ علوم و معارف، به قرار ذیل می‌باشد:
دورۀ معارف:
– (۱) الله شناسی (۳ جلد)
– (۲) امام شناسی (۱۸ جلد)
– (۳) معاد شناسی (۱۰ جلد)
دورۀ علوم :
– (۴) أخلاق و حکمت و عرفان:
- ۱. رسالۀ سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم
- ۲. رسالۀ لبّ اللباب در سیر و سلوک اُولی الألباب
- ۳. توحید علمی و عینی
- ۴. مهرتابان
- ۵. روح مجرّد
– (۵) أبحاث تفسیری:
- ۱. رساله بدیعه (عربی)
- ۲. ترجمۀ رسالۀ بدیعه
- ۳. رسالۀ نوین
– (۶) أبحاث علمی و فقهی:
- ۱. رسالهٌ حَولَ مَسأَلهِ رُؤیَهِ الهِلال (عربی)
- ۲. وظیفۀ فرد مسلمان در إحیای حکومت إسلام
- ۳. ولایت فقیه در حکومت إسلام (۴ جلد)
- ۴. نور ملکوت قرآن (۴ جلد)
- ۵. نگرشی بر مقالۀ بسط و قبض تئوریک شریعت
- ۶. رسالۀ نکاحیّه: کاهش جمعیّت، ضربه‌ای سهمگین بر پیکر مسلمین
- ۷. نامۀ نقد و إصلاح پیش نویس قانون اساسی
– (۷) أبحاث تاریخی:
- ۱. لَمَعات الحسین
- ۲. هدیّۀ غدیریّه: دو نامۀ سیاه و سپید
دیگر مکتوبات معظمٌ له شامل: تقریرات درس خارج اصول آیه الله خوئی، تقریرات درس خارج فقه و اصول آیه الله حاج شیخ حسین حلّی، تقریرات درس خارج فقه آیه الله شاهرودی، جُنگ‌ها (۳۲ جلد)، رساله‌های فقهی و … می‌باشد. مجموعۀ دورۀ علوم و معارف به چاپ رسیده و دیگر آثار نیز برخی به چاپ رسیده و الباقی آن در دست اقدام می‌باشد.
برای مشاهدۀ جنگ‌ها و برخی دیگر از مکتوبات خطی میتوانید به نشانی‌های اینترنتی داده شده در پشت جلد جزوه مراجعه نمائید.
در ادامه سیر مطالعاتی برگزیدۀ اهمّ آثار ایشان را در دو سطح آورده‌ایم؛ البتّه شایان ذکر است که گاهی ممکن است در ضمن بخش‌هایی از کتابها یا در مجلّداتی از دوره ها به مطالب عمیق تر و سنگین تری برخورد نمائید که میتوانید از آن قسمت‌ها عبور نموده و آنها را به مطالعات بعدی خود موکول کنید.
فهرست
- ↓۱- سیر مطالعاتی سطح ۱:
- ↓۱.۱- ۱. معاد شناسی ج ۱ و ۲
- ↓۱.۲- ۲. مهر تابان ـ بخش نخست
- ↓۱.۳- ۳. رسالۀ لبّ اللباب، در سیر و سلوک اولی‌الألباب
- ↓۱.۴- ۴. لَمَعاتُ الحسین
- ↓۱.۵- ۵. روح مجرّد
- ↓۱.۶- ۶. امام شناسی – جلد ۱ تا ۵
- ↓۱.۷- ۷. رسالۀ نوین
- ↓۱.۸- ۸. نور ملکوت قرآن – جلد ۱ و ۳ و ۴
- ↓۱.۹- ۹. وظیفۀ فرد مسلمان در احیای حکومت اسلام
- ↓۱.۱۰- ۱۰. ترجمۀ رسالۀ بدیعه
- ↓۱.۱۱- ۱۱. رسالۀ نکاحیّه: کاهش جمعیّت ضربه ای سهمگین بر پیکر مسلمین
- ↓۱.۱۲- ۱۲. سرّ الفتوح، ناظر بر پرواز روح – به ضمیمۀ رسالۀ فقهای حکیم
- ↓۲- یادنامه‌ها:
- ↓۳- سیر مطالعاتی سطح ۲:
- ↓۳.۱- ۱. امام شناسی – جلد ۶ تا ۱۸
- ↓۳.۲- ۲. رسالۀ مودّت
- ↓۳.۳- ۳. معاد شناسی – جلد ۳ تا ۱۰
- ↓۳.۴- ۴. رسالۀ سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم
- ↓۳.۵- ۵. نگرشی بر مقالۀ قبض و بسط تئوریک دکتر عبدالکریم سروش (نور ملکوت قرآن جلد۲)
- ↓۳.۶- ۶. الله شناسی – ۳ جلد
- ↓۳.۷- ۷. مهر تابان – بخش دوّم
- ↓۳.۸- ۸. ولایت فقیه در حکومت اسلام – ۴ جلد
۵- سیر مطالعاتی آثار استاد علی صفایی حائری
در زمینه سیر مطالعاتی، افراد را با توجه به هدفی که از مطالعه دارند، می‌توان به سه دسته تقسیم نمود:
دسته اول: افرادی که می‌خواهند به جریان فکری دست پیدا کنند و این مسیر را به تدریج طی کنند. این گروه می‌توانند کتابهای زیر را به ترتیب بخوانند:
– «رشد»
– «نامه‌ی محمد»( نامه اول از کتاب «نامه‌های بلوغ»)
– تفسیر سوره توحید
– «حرکت»
– «صراط»
دسته دوم: کسانی که قصد آشنایی با ساختار اندیشه استاد را دارند. برای این افراد، چهار کتاب زیر به ترتیب پیشنهاد می‌شود:
– «رشد»
– «مسئولیت و سازندگی»
– «صراط»
– «روش نقد»
دسته سوم: افرادی که قصد مطالعات موضوعی دارند. این گروه می‌توانند بر اساس تفکیک موضوع، به شرح زیر به کتابها مراجعه کنند:
– تربیت اسلامی : کتابهای «تربیت کودک»، «مسئولیت و سازندگی» و «انسان در دوفصل».
– کلام: کتابهای «روش نقد»، «از وحدت تا جدایی»، «نقدی بر هرمنوتیک» و «از معرفت دینی تا حکومت دینی».
– تفسیر: کتاب «تطهیر با جاری قرآن»
– روش تفسیر و برداشت از قرآن: کتاب «روش برداشت از قرآن» و مقدمه کتاب «تطهیر با جاری قرآن»(جزء سی‌ام).
– معاد: کتاب «حیات برتر».
– رسالت و امامت: کتابهای «غدیر» و «تو می آیی».
– اخلاق اسلامی: نامه دوم از کتاب «نامه‌های بلوغ»، شرح دعای مکارم الاخلاق از کتاب «نظام اخلاقی اسلام»، کتابهای «بشنو از نی»، «بهار رویش»، «فوز سالک» و «اِخبات».
– اجتماعی و سیاسی: «درس‌هایی از انقلاب» در سه جلد تحت عنوان‌های «انتظار»، «تقیه» و «قیام»، تفسیر سوره کوثر که در آن از موقعیت‌ها و موضع‌گیری‌ها گفتگو می‌شود و همچنین تفسیر سوره بقره که بسیاری از مسائل فکری و اجتماعی و سیاسی همراه با نقد اندیشه‌های روشنفکران دهه‌های ۷۰ و ۸۰ را در خود دارد.
تذکر
استاد در نوشته‌های خود بنای بر گزیده‌گویی داشته‌اند و مطالب بسیاری را در قالب عبارات مختصر بیان کرده‌اند. از سویی دیگر، تألیفات ایشان از قوت ادبی و جذابیت بسیار بالایی برخوردارند؛ آنچنان که گاه خواننده تحت تأثیر قرار گرفته، تصور میکند که مطلب را به خوبی متوجه شده است؛ در حالی که آن را به طور کامل نفهمیده است. از این رو اساتید تأکید می‌کنند که در کنار مطالعه هر کتاب، از جلسات تدریس آن نیز که معمولا ضبط شده و لوح فشرده آن موجود است، استفاده شود. این کار باعث می‌شود استدلالهای کتاب به صورت واضح بیان شوند، مطالب، دقیق‌تر و عمیقتر فهمیده شوند و در صورتی که تصور اشتباهی از مطلبی در ذهن شکل گرفته است، اصلاح شود.
۶- سیر مطالعاتی آثار آیت‌الله مصباح یزدی رحمهالله علیه
کتابهای حضرت آیت‌الله مصباح را می‌توان از دیدگاه‌های متفاوت و برای اهدافی گوناگون دسته‌بندی کرد و هر دسته‌بندی، فایده و آثار خود را دارد. در یک تقسیم، می‌توان کتابها را به دو گروه کلی آموزشی و غیرآموزشی تقسیم کرد. منظور از کتابهای آموزشی، کتاب‌هایی است که برای دوره‌های آموزشی و فراگیران خاص، تدریس، یا به این منظور تألیف شده‌اند و فراگیری آنها به تدریس استاد نیاز دارد. در مقابل، کتابهای غیرآموزشی، کتاب‌هایی هستند که به‌منظور آموزش نوشته نشده‌اند. این گروه از کتابها خود به دو دسته تقسیم می‌شوند: کتابهای تخصصی و کتابهای عمومی. کتابهای تخصصی، کتاب‌هایی هستند که حاصل تحقیقات و ژرف‌اندیشی‌های استاد است و مخاطب آنها محققان و متخصصان یک رشته علمی‌اند؛ ولی کتابهای عمومی برای استفاده عموم طرح یا نوشته شده‌اند. در اینجا کتابهای آموزشی و تخصصی حضرت استاد را فهرست‌وار ذکر کرده، سپس سیر تدریس کتابهای آموزشی را برای دو دسته از فراگیران پیشنهاد می‌کنیم. توضیحات مربوط به هر کتاب در بخش بعد خواهد آمد.
الف) کتابهای آموزشی عبارت‌اند از:
- کلام و اعتقادات
۱ـ۱٫ مباحثی پیرامون مسائل اعتقادی و اخلاقی؛
۲ـ۱٫ آموزش عقاید؛
۳ـ۱٫ اصول عقاید(۲): راه و راهنماشناسی؛
۴ـ۱٫ چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی.
- تفسیر و علوم قرآن
۱ـ۲٫ مجموعه معارف قرآن (شامل: خداشناسی، کیهان‌شناسی، انسان‌شناسی، راه‌شناسی، راهنماشناسی، قرآن‌شناسی، اخلاق در قرآن، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، حقوق و سیاست در قرآن، جنگ و جهاد در قرآن)؛
۲ـ۲٫ خلقت انسان از نظر قرآن؛
۳ـ۲٫ انسان‌شناسی در قرآن؛
۴ـ۲٫ معارف قرآن (۴ـ۵): راه و راهنماشناسی (تلخیص دروس)؛
۵ـ۲٫ انسان‌سازی در قرآن.
- اخلاق و فلسفه اخلاق
۱ـ۳٫ خودشناسی برای خودسازی؛
۲ـ۳٫ فلسفه اخلاق؛
۳ـ۳٫ نقد و بررسی مکاتب اخلاقی؛
۴ـ۳٫ کلمه حول فلسفه الاخلاق.
- علوم انسانی
۱ـ۴٫ انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن؛
۲ـ۴٫ پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی.
- منطق و فلسفه
۱ـ۵٫ دروس فلسفه؛
۲ـ۵٫ آموزش فلسفه؛
۳ـ۵٫ چکیده چند بحث فلسفی.
- فلسفه تطبیقی (نقد مارکسیسم)
۱ـ۶٫ پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک (۶ جلد)؛
۲ـ۶٫ نقدی فشرده بر اصول مارکسیسم؛
۳ـ۶٫ ایدئولوژی تطبیقی.
ب) کتابهای تخصصی از مجموعه آثار مکتوب استاد عبارت‌اند از:
- شرح روایات
۱ـ۱٫ تعلیقه بر معادن الحکمه ومکاتیب الأئمه؛
۲ـ۱٫ تعلیقه بر اللوامع الإلهیه؛
۳ـ۱٫ تصحیح و تعلیقه بر معانی الأخبار؛
۴ـ۱٫ حاشیه و تعلیقه بر بحار الأنوار (جلدهای ۵۴ تا ۵۹) [السماء و العالم].
- اخلاق و عرفان
۱ـ۲٫ به سوی خودسازی؛
۲ـ۲٫ در جستجوی عرفان اسلامی.
- کلام
۱ـ۳٫ الإمامه والولایه فی القرآن الکریم.
- روان‌شناسی
۱ـ۴٫ دیدگاه‌های روان‌شناختی حضرت آیت‌الله مصباح یزدی.
- منطق و فلسفه اسلامی
۱ـ۵٫ شرح نهایه الحکمه؛
۲ـ۵٫ تعلیقه علی نهایه الحکمه؛
۳ـ۵٫ شرح برهان شفا (۴ جلد)؛
۴ـ۵٫ شرح الهیات شفا (۳ جلد)؛
۵ـ۵٫ شرح مجلدات اول و هشتم الأسفار الأربعه (۴ جلد).
- فلسفه تطبیقی
۱ـ۶٫ گفتمان روشنگر.
ترتیب تدریس کتابهای آموزشی
الف) برای تدریس در دوره‌های آموزشی حوزوی و نیز آموزش عالی دانشگاهی در رشته‌های علوم انسانی مانند فلسفه و الهیات:
- آموزش عقاید (ج۱ـ۳)؛
[در بحث نبوت، رجوع به اصول عقاید(۲): راه و راهنماشناسی، و نیز معارف قرآن (۴ـ۵): راه و راهنماشناسی (تلخیص دروس) توصیه می‌شود.]
- مجموعهمعارف قرآن(۱ـ۱۰)؛
[میتواند پس از آموزش عقاید یا به‌موازات آن تدریس گردد.]
- چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی؛
- خودشناسی برای خودسازی؛
- آموزش فلسفه؛
- فلسفه اخلاق.
[مراجعه به کتابهای نقد و بررسی مکاتب اخلاقی و کلمه حول فلسفه الاخلاق نیز توصیه می‌شود.]
تبصره: درصورت نیاز به مباحث فلسفه تطبیقی و نقد مارکسیسم، کتابهای زیر به‌ترتیب می‌توانند پس از آموزش فلسفه تدریس شوند:
- نقدی فشرده بر اصول مارکسیسم؛
- ایدئولوژی تطبیقی.
ب) برای دوره‌های آموزشی در رشته‌های غیر علوم انسانی مذکور، ترتیب زیر پیشنهاد می‌شود:
- بخش‌هایی از مجموعه معارف قرآن (شامل گزیده‌ای از: خداشناسی، کیهان‌شناسی و قرآن‌شناسی)؛
- انسان‌شناسی در قرآن؛
- معارف قرآن (۴ـ۵): راه و راهنماشناسی (تلخیص دروس)؛
- انسان‌سازی در قرآن؛
- چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی؛
- خودشناسی برای خودسازی؛
- فلسفه اخلاق؛
- انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن.
تبصره: درصورت نیاز به مباحث فلسفه تطبیقی و نقد مارکسیسم، کتابهای زیر به‌ترتیب می‌توانند پس از آموزش فلسفه تدریس شوند:
- نقدی فشرده بر اصول مارکسیسم؛
- ایدئولوژی تطبیقی.
۷- سیر مطالعاتی آثار آیت‌الله جوادی آملی حفظه‌الله
مدتی پیش بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا، طرحی به نام طرح جامع مطالعات منظومه ای علوم را تدوین کرد و طی آن سیر مطالعاتی با توجه به آثار آیت الله جوادی آملی را در رشته های مختلف دینی ارائه کرده تا علاقه مندان به ویژه دانشجویان و افرادی که درپی یادگیری علوم اسلامی و معارف دینی هستند، بتوانند علاوه بر این که با آثار این مفسر بزرگ قرآن آشنا می شوند، مطالعات دقیق و ریشه ای خود را در زمینه های مختلف دینی دنبال کنند.
تعدادی از شاگردان آیت الله جوادی آملی در پژوهشگاه علوم وحیانی معارف وابسته به بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا این طرح را با همکاری مرکز نشر اسراء ارائه کردند.
مخاطبان این طرح مطالعاتی نیز شامل سه گروه عمومی، نیمه تخصصی و تخصصی هستند که گروه اول مربوط به علاقه مندانی است که به دنبال مطالعات تخصصی نبوده و درپی یادگیری معارف دینی هستند. گروه نیمه تخصصی شامل طلابی است که مقدمات را گذرانده و یا دانشجویانی که در علوم اسلامی مطالعاتی داشته اند و گروه تخصصی نیز مربوط به آن دسته از پژوهشگرانی است که در شاخه های مختلف علوم اسلامی مطالعه دارند. به عنوان نمونه پژوهشگرانی که در فلسفه مطالعه می کنند بایستی با پیش نیازهای این طرح آشنایی داشته و کتاب هایی مانند بدایه الحکمه را مطالعه کرده باشند.
در این گزارش ضمن معرفی آثار و کتاب های این مفسر بزرگ قرآن کریم، سیر مطالعاتی در رشته های مختلف علوم دینی برای راهنمایی علاقه مندان ارائه می شود.
* قرآن شناسی
سیر مطالعاتی آثار آیت الله جوادی آملی در زمینه قرآن شناسی در دو عنوان مطالعات قرآنی و تفسیر قرآن مطرح شده که اولین کتاب در زمینه مطالعات قرآنی عبارت از کتاب قرآن در کلام امام علی(ع) است و در این اثر، نظام محتوایی قرآن و موضوع هایی همچون علم امام، ویژگی ها و رسالت های قرآن بیان شده است.
جلد دوم از کتاب سرچشمه اندیشه نیز با موضوع های قرآن در نهج البلاغه، اهداف و رسالت قرآن به عنوان دومین اثر در این زمینه معرفی شده است.
کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا(ع) با موضوع شناخت قرآن و طرح مسائلی همچون حقیقت قرآن، تدبر در قرآن و رسالت قرآن برای عموم مخاطبان انتخاب شده است.
البته کتاب نزاهت قرآن از تحریف با موضوع دلایل عدم تحریف قرآن و بیان موضوع هایی همچون دلایل و شواهد عدم تحریف و پاسخ به شبهات تحریف قرآن برای گروه نیمه تخصصی در نظر گرفته شده است.
کتاب نسیم اندیشه دفتر یکم و دوم با موضوع معارف قرآنی به پرسش های دانشجویی از قرآن اختصاص دارد و برای عموم مردم قابل استفاده است.
جلدهای اول تا چهارم کتاب سروش هدایت اختصاص به معارف قرآنی دارد و موضوع های مختلف قرآنی را برای عموم علاقه مندان ارائه می کند.
همچنین نرم افزاری با نام «قرآن و زمان» شامل برخی برنامه های تلویزیونی آیت الله جوادی آملی به موضوع های مختلف قرآنی می پردازد.
در جلد اول تفسیر تسنیم مسائلی مربوط به روش شناسی تفسیر قرآن، تفسیر قرآن به قرآن در قرآن و سنت مطرح شده و در جلد دوم نیز برخی مباحث علوم قرآنی مانند محکم و متشابه و صفات قرآن آمده است.
علاوه بر جلدهای اول و دوم تفسیر تسنیم علاقه مندان می توانند آن جلدهایی از این تفسیر بزرگ را که مربوط به آغاز سوره هاست مطالعه کنند تا نسبت به شناخت سوره های قرآن و مطالبی مانند مکی و مدنی بودن سوره ها آشنایی پیدا کنند.
در این میان اولین جلد از کتاب قرآن در قرآن که به تفسیر موضوعی می پردازد برای گروه نیمه تخصصی اختصاص یافته و اولین جلد از کتاب سرچشمه اندیشه با موضوع اصول شناخت قرآن و رسالت قرآن برای گروه تخصصی درنظر گرفته شده است.
در زمینه تفسیر قرآن علاوه بر دوره کامل تفسیر تسنیم که تفسیر ترتیبی قرآن است و موضوع های مختلف کلامی، عرفانی، فلسفی، اجتماعی و اقتصادی در آن بیان شده، کتاب سرچشمه اندیشه (جلد اول) با موضوع های شناخت قرآن، تفسیر و تاویل و همچنین تفسیر قرآن به قرآن برای گروه تخصصی معرفی شده است.
علاقه مندان به تفسیر قرآن همچنین می توانند با استفاده از نرم افزار صراط الهدی (۱ تا ۲۶) تفاسیر آیت الله جوادی آملی را از ابتدای قرآن تا سوره طه و در نرم افزار مجموعه بیان الوحی نیز تفسیر سوره های مختلف قرآن را مطالعه کنند.
* انسان شناسی
کتاب انسان از آغاز تا انجام با موضوع انسان شناسی و موضوع های جزیی تری چون خلقت جهان، انسان و آدم، تعریف فطرت و آزادی انسان از مطالبی است که در این کتاب آمده است.
در شانزدهمین جلد از تفسیر موضوعی قرآن موضوع هدایت در قرآن و مسائلی چون منشا و مظاهر هدایت خدا، انواع رسالت و هدایت و راهیابی انسان به هدایت مطرح شده است.
در چهاردهمین جلد از کتاب تفسیر موضوعی قرآن نیز موضوع صورت و سیرت انسان در قرآن و مسائلی همچون مبدا فاعلی و غایی انسان، نسبت خدا و انسان، انسان و علم و خلافت الهی در سطح عمومی ارائه شده است.
در تفسیر موضوعی قرآن (جلد ۱۵) موضوع حیات حقیقی انسان و موضوع های کمال فلسفی انسان، مرزهای حقیقت و اعتبار انسان و سیری در برخی نظریه های انسان شناختی در سطح نیمه تخصصی قابل مطالعه است.
همچنین کتاب تفسیر انسان به انسان با موضوع نظریه جدید در معرفت شناسی انسان و مسائلی همچون امکان و اهمیت و راه ها و روش های انسان شناسی، شناخت قرآنی انسان، تفسیر متشابهات انسان به محکمات او و برعکس قابل استفاده در سطح نیمه تخصصی است.
در جلدهای سوم و نهم تفسیر تسنیم موضوع انسان شناسی، حضرت آدم، فروختن و باختن خود و در جلد دوم سرچشمه اندیشه با موضوع برخی از ویژگی های انسان، چیستی و هدف انسان و آیت خدا بودن، قابل استفاده برای علاقه مندان در سطح نیمه تخصصی خواهد بود.
* هستی شناسی
۱- از منظر علوم عقلی
در موضوع هستی شناختی از منظر علوم عقلی (فلسفه و کلام) می توان به سومین جلد از کتاب سرچشمه اندیشه اشاره کرد که علاوه موضوع هایی مانند جامعیت حکمت متعالیه، تعریف حکمت، شریعت و معرفت، مطالبی درباره شخصیت ملاصدرا و تفسیر سفر چهارم اسفار در سطح نیمه تخصصی مطرح شده است.
حکمت نظری و عملی در نهج البلاغه که به موضوع الهیات بالمعنی الاخص می پردازد، مطالبی درباره چیستی حکمت و کیستی حکیم، براهین تناهی ذاتی واجب، عظمت علی(ع)، توحید فلسفی و بطلان دیالکتیک برای علاقه مندان در سطح نیمه تخصصی را مطرح می کند.
همچنین جلدهای دوم و سوم فلسفه صدرا که به موضوع های خلاصه فلسفه ملاصدرا اختصاص دارد، ضمن تعریف فلسفه، اقسام و احکام وجود، وحدت و کثرت، علت و معلول، مطالبی را در سطح تخصصی دربردارد.
سرچشمه اندیشه جلد ششم با موضوع فلسفه و منطق به مسائلی در حد تخصصی می پردازد که اتحاد عاقل و معقول از جمله این مطالب است و در کتاب شهد شهود، اثر فلسفی آیت الله جوادی آملی مطالبی پیرامون شرح شواهد الربوبیه طرح شده و موضوع هایی درباب تعریف فلسفه، اصالت و اقسام وجود و اعتباریت ماهیت، خداشناسی فلسفی، عالم عقول و نفوس و معادشناسی فلسفی مطرح شده است.
علاوه بر آثار ارائه شده جلدهای اول تا دهم کتاب رحیق مختوم به طور تخصصی به شرح اسفار صدرا می پردازد و تحریرات استاد پیرامون مباحث فلسفی نیز درباره اسفار و اثبات واجب الوجود، راهنمای علاقه مندان در این حوزه تخصصی است.
همچنین جلدهای هشتم و شانزدهم تفسیر تسنیم به بررسی برهان حدوث یا حرکت جوهری و برهان امکان در حکمت متعالیه می پردازد.
۲- از منظر عرفان نظری
مجموعه سخنرانی های آیت الله جوادی آملی درباره عرفان و فلسفه را می توان در کتاب آفاق اندیشه یافت و کتاب توصیه ها، پرسش ها و پاسخ ها که به پرسش های دانشجویان پیرامون مطالعات عرفانی اختصاص دارد همراه با مطالبی درباره اعمال عرفانی، موسیقی و عرفان، حکایات عرفانی، استاد اخلاق و طمانینه به این مقوله می پردازد.
کتاب عمل عرفانی در پرتو علم وحیانی به تعریف عرفان و عارف، عرفان نظری و عملی، اعمال عرفانی ظاهری و باطنی می پردازد و کتاب نسیم رحمت نیز که به شرح دعای ابوحمزه ثمالی اختصاص دارد، برای علاقه مندان در این زمینه بسیار مفید است.
کتاب عرفان و حماسه که نسبت عرفان با جهاد را بررسی می کند با موضوع هایی همچون هماهنگی اسلام با فطرت و طبیعت، تعریف عرفان و ویژگی های عارف، فضیلت حماسه، جلوه های حماسه و عرفان در عاشورا و زندگی امام سجاد(ع) در این ارتباط است.
حیات عارفانه امام علی(ع) با موضوع زندگی عرفانی نگاهی به صورت نیمه تخصصی به مسائلی در زمینه فرق عرفان با کلام و حکمت، جهان بینی و سیره عارفانه امام علی(ع) دارد.
جلد های چهاردم، شانزدهم و بیست و پنجم تفسیر تسنیم نیز به موضوع هایی درباره حق، وجه الله، وقوف بر پروردگار، طبقات وجودی انسان، خزائن الله، حشر الی الله، اسماء الله الحسنی، محبت الهی و مظهر اسمای حسنی اختصاص دارد که برای سطح نیمه تخصصی در نظر گرفته شده است.
همچنین شرح رساله الولایه با موضوع فلسفه سلوک و عرفان عملی نگاهی به دلایل عقلی و نقلی عرفان در متون دینی دارد و جلد پنجم سرچشمه اندیشه نیز که به بررسی وحدت شخصی وجود در تمهید القواعد می پردازد، مساله خداشناسی عرفانی را در حد تخصصی برای علاقه مندان بیان می کند.
جلدهای اول تا سوم عین نضاخ به شرح کتاب تمهید القواعد اختصاص دارد و جلدهای اول تا دهم شرح فصوص الحکم که به شرح مفصل عرفان نظری می پردازد، مطالبی را به طور تخصصی درباره شرح مقدمه های قیصری، ابن عربی، شرح فص آدمی، شرح فص شیء، شرح فصوص نوحی، ادریسی، یوسفی، هودی، صالحی، شعیبی، لوطی، ایوبی، یحیوی، ذکراوی، ابراهیمی، اسحاقی، اسماعیلی و یعقوبی مطرح می کند.
* الهیات و دین شناسی
۱- توحید
کتاب آفاق اندیشه مشتمل بر سخنرانی های مختلف آیت الله جوادی آملی درباره دیدگاه های شیعه درمورد عقل و نقل و امامت به عنوان اولین منبع در این زمینه معرفی شده است.
دوازدهمین جلد از تفسیر موضوعی قرآن درباره فطرت در قرآن و با موضوع های فرعی تری همچون آیات فطرت و چگونگی دلالت آنها، بینش ها و گرایش های فطری و همچنین عوامل و موانع شکوفایی فطرت به این موضوع اختصاص دارد.
دومین جلد از تفسیر موضوعی قرآن پیرامون توحید در قرآن است که به بررسی راه های شناخت خدا، انفسی، آفاقی، مراتب توحید و شرک در قرآن می پردازد و قابل استفاده در سطح عمومی و نیمه تخصصی است.
در همین راستا کتاب فلسفه الهی از منظر امام رضا(ع) با موضوع توحید در سیره رضوی و بیان مطالبی درباره دلایل وجود خدا، صفات الهی، قضا و قدر و سایر معارف دینی در سطح نیمه تخصصی معرفی شده است.
کتاب سرچشمه اندیشه (جلد سوم) با موضوع هایی همچون مقدمه ای بر براهین اثبات خدا، برهان صدیقین، برهان تمانع، قانون و برهان حرکت در قرآن و همچنین نظام احسن جهان هستی و کتاب سرچشمه اندیشه (جلد چهارم) پیرامون فطرت و هماهنگی عقل و وحی به صورت تخصصی در این زمینه قابل مطالعه است.
همچنین جلد ششم سرچشمه اندیشه با موضوع فلسفه و منطق درباره اثبات واجب و فلسفه الهی از نگاه امام کاظم(ع) به صورت تخصصی پیشنهاد می شود و علاقه مندان در این باب می توانند تحریرات استاد پیرامون مباحث کلامی و توحیدی با موضوع های اسمای حسنای الهی، اثبات واجب، فعل الحق و نفی الاتفاق را به صورت تخصصی مطالعه کنند.
۲- ولایت (نبوت و امامت)
کتاب همتایی قرآن و اهل بیت(ع) به موضوع ولایت ائمه و قرآن می پردازد و جلد سوم تفسیر موضوعی قرآن نیز به موضوع وحی و نبوت در قرآن و طرح مسائلی همچون ضرورت نبوت، حقیقت وحی، معجزه و پیامبر اکرم(ص) اختصاص دارد.
کتاب ولایت در قرآن که برگرفته از آثار استاد است به مفهوم، اقسام و عوامل تحقق ولایت می پردازد و کتاب ظهور ولایت در صحنه غدیر نیز که برگرفته از آثار این مفسر بزرگ قرآن است، جایگاه و دلایل غدیر در قرآن و روایات را بیان می کند.
کتاب عید ولایت، برگرفته از آثار آیت الله جوادی آملی موضوع عید ولایت در تاریخ، قرآن و از زبان علی(ع) را بررسی می کند و کتاب ولایت علوی نیز که برگرفته از آثار استاد است به تفسیر و نکته های آیه ولایت می پردازد.
شمیم ولایت که تجمیع کتاب های ولایت در قرآن، عید ولایت، ولایت علوی، ظهور ولایت و برخی دیگر از آثار استاد است به موضوع ولایت اشاره دارد و کتاب سرچشمه اندیشه (جلد چهارم) خطوط کلی امامت را مورد بررسی قرار می دهد.
چهاردهمین جلد از تفسیر تسنیم به مسائلی همچون جایگاه ولایت، نبوت و امامت، معجزه و کرامت، مقام اصطفای حضرت عیسی، رجعت، مباهله، هدایت و اضلال، توحید و شرک و سایر معارف در این زمینه اختصاص یافته و در جلد نوزدهم نیز موضوع های مباهله، ولایت طاغوت، عدالت صحابه، عصمت انبیاء و اولیاء مورد بررسی قرار گرفته است.
کتاب فلسفه الهی از منظر امام رضا(ع) به گفتاری از امام هشتم(ع) درباره نبوت، ضرورت نبوت، راه شناخت نبی و معجزه اختصاص یافته و جلد چهارم سرچشمه اندیشه نیز نظر ابن سینا درباره نبوت را مورد بررسی قرار می دهد که این دو کتاب در سطح نیمه تخصصی است.
کتاب وحی و نبوت با مطالبی پیرامون حقیقت و ضرورت نبوت، نقش و جایگاه انبیاء در آفرینش و جامعه، چیستی وحی و عصمت، نسبت عقل و نقل با وحی و کتاب سرچشمه اندیشه (جلد ششم) با موضوع امامت، حافظ حقوق انسان برای علاقه مندان در سطح تخصصی قابل مطالعه است.
۳- معاد
جلد چهارم سرچشمه اندیشه به موضوع براهین معاد و شبهات منکران اختصاص دارد و برهان حرکت، رحمت، حقیقت و حکمت به صورت عمومی و نیمه تخصصی برای علاقه مندان پیشنهاد می شود.
تفسیر موضوعی قرآن (جلد چهارم) درباره معاد در قرآن به مطالبی همچون یاد معاد، منکران معاد، دنیا و آخرت، قبر و دوزخ و قیامت، نام ها و نشانه های قیامت اشاره دارد و جلد پنجم تفسیر موضوعی قرآن نیز به مطالبی پیرامون حبط و تجسم عمل، شفاعت، اعراف، بهشت و دوزخ، میزان، صراط، نعمت های بهشتی اختصاص یافته است.
جلدهای پنجم تا هفتم و یازدهم تا سیزدهم تفسیر تسنیم نیز به موضوع های معاد و قیامت، اثر باور به قیامت و مطالبی در این زمینه می پردازد و جلد ششم سرچشمه اندیشه به صورت تخصصی به این موضوع اشاره دارد.
* احکام و فقه
کتاب استفتائات به عنوان رساله شرعی و عملی منتشر شده و استفتائات معظم له پیرامون نماز، خمس، خرید و فروش، مناسک حج و سایر مسائل عبادی مطرح شده است.
کتاب مناسک حج نیز به احکام مربوط به این فریضه در موضوع هایی همچون احکام، مناسک، ادعیه و زیارت های حج اشاره دارد و کتاب الحج نیز در چهار جلد به درس خارج فقه آیت الله جوادی آملی اختصاص دارد.
جلد هشتم تفسیر تسنیم به احکام فقهی، محرمات و مکاسب محرمه، وصیت و مانند آن اختصاص یافته و جلد نهم تسنیم نیز به احکام روزه، قصاص، رشوه، اهله، جهاد و مانند آن پرداخته است.
جلد یازدهم تفسیر تسنیم مطالبی درباره ولایت والدین، شرابخواری، قمار، احکام اختصاصی زنان، طلاق، نکاح و رضاع را ارائه کرده، جلد دوازدهم موضوع هایی چون ربا، دین، رهن و تکلیف به مالایطاق و در جلد چهاردم نیز مسائلی همچون استخاره، قرعه، نذر و مانند آن بیان شده است.
تحریرات استاد پیرامون مباحث فقهی مانند دیات، نماز، شک، طهارت، اجتهاد و تقلید، خیارات، حج، روزه و زکات و همچنین تحریرات استاد پیرامون مباحث اصولی مانند اجتماع امر و نهی، مشتق، اشتغال و مقدمه علم اصول از مسائلی است که به صورت تخصصی مطرح شده است.
البته دروس کتاب البیع، دروس مکاسب محرمه، دروس کتاب الاجاره، دروس کتاب الصوم و دروس کتاب الحج نیز به صورت تخصصی بیان شده است.
* فلسفه احکام
کتاب حکمت عبادات با ارائه مطالبی درمورد اسرار عبادی عبادات مانند اسرار نماز، روزه، حج، قرآن، دعا، اعتکاف و مانند آن به بیان فلسفه احکام می پردازد و کتاب اسرار الصلوه به صورت اختصاصی به بیان مسائلی درباره حکمت و رازهای نماز می پردازد که حکمت نیت، رکوع و سجده و حکمت تعقیبات نماز از آن جمله است.
علاوه بر کتاب عرفان و حماسه که به حکمت جهاد در اسلام می پردازد جلدهای ششم تا هشتم و جلدهای دهم و پانزدهم تفسیر تسنیم نیز به بیان احکام مختلف حج مانند قربانی، مشعر و عرفات و محرمات حج برای گروه نیمه تخصصی اختصاص یافته است.
* عبادیات
جلد پنجم کتاب سرچشمه اندیشه نگاهی اجمالی به برخی اسرار نماز دارد و جلد دوم این کتاب نیز به گوشه ای از اسرار حج مانند کعبه و مکه، حدیث قرب نوافل و نیت به صورت عمومی و نیمه تخصصی اشاره دارد.
کتاب رازهای نماز ضمن بیان حکمت و رازهای نماز به حکمت نیت، رکوع و سجده، حکمت تعقیبات نماز پرداخته و کتاب صهبای حج نیز به احکام و اسرار و تاریخ حج مانند ابعاد، اماکن و مناسک حج و زیارت اشاره دارد خلاصه ای از این کتاب نیز به نام جرعه ای از صهبای حج منتشر شده و به بیان عرفان عمره، اسرار حج، اسرار مناسک و اماکن حج و متمم عمره می پردازد.
علاوه بر جلد دهم تفسیر تسنیم که به اهمیت و ضرورت و اسرار حج اشاره دارد، کتاب نسیم اندیشه (دفتر پنجم) نیز به احکام و اسرار عمره و حج می پردازد و کتاب من اسرار الحج و حکمه، اسرار حج را به زبان عربی و به صورت نیمه تخصصی پیرامون شناخت کعبه، اسرار حج و پیام های آیت الله جوادی به حجاج بیان داشته است.
* فقه اقتصادی
کتاب سرچشمه اندیشه (جلد دوم) مطالبی درمورد اهمیت وقف، مالکیت خدا، ائمه و را به صورت عمومی و نیمه تخصصی بیان می دارد و کتاب الخمس که به زبان عربی منتشر شده مطالبی درباره احکام و فقه استدلالی خمس و تقریرات خارج فقه محقق داماد را به صورت تخصصی حوزوی ارائه می کند.
جلدهای اول و دوم مکاسب محرمه به کسب های حرام اشاره دارد و تقریرات درس مکاسب استاد نیز برای گروه تخصصی حوزوی در نظر گرفته شده است.
همچنین کتاب الاجاره درباره احکام و فقه استدلالی اجاره و مستاجر که به تقریرات درس مکاسب استاد اشاره دارد به صورت تخصصی حوزوی قابل استفاده علاقه مندان است.
* حقوق
کتاب سرچشمه اندیشه (جلد چهارم) به فلسفه حقوق بشر و موضوع های طبیعت و فطرت، طب و حقوق، منشاء حق و مسائلی از این قبیل به صورت عمومی ونیمه تخصصی می پردازد و در کتاب ادب قضا در اسلام، معظم له نگاه اخلاقی به قاضی و قضاوت را با موضوع های نظام اخلاقی و قضایی اسلام، آسیب شناسی رفتارهای قضایی، آداب قضاء و مانند آن به صورت عمومی ونیمه تخصصی مطرح می کند.
کتاب فلسفه حقوق بشر نیز با مطالبی درباره مبدا فاعلی و غایی حقوق، طب و حقوق، مبانی و منابع حقوق بشر برای گروه های نیمه تخصصی در نظر گرفته شده است.
علاوه بر منابع فوق نظام قضاء در اسلام شامل مجموعه درس های نظام قضایی اسلام به صورت سی دی قابل استفاده است و جلد هفتم تفسیر تسنیم نیز به موضوع حق و خاستگاه و پشتوانه حق می پردازد.
* اندیشه سیاسی و اجتماعی
موضوع ولایت فقیه به عنوان یکی از مهمترین مسائل سیاسی و اجتماعی که از منابع دینی نشات می گیرد در کتاب ولایت فقیه؛ ولایت فقاهت و عدالت به مسائلی همچون ضرورت تشکیل حکومت، ولایت فقیه، مجلس خبرگان و امام خمینی می پردازد که در سطح عمومی و نیمه تخصصی قابل استفاده است.
همچنین آیت الله جوادی در هفدهمین جلد از تفسیر موضوعی قرآن به موضوع های جامعه در قرآن، جامعه و نهادهای آن، اسلام آیین زندگی اجتماعی و همچنین موانع و راهکارهای زندگی اجتماعی در قرآن و اسلام اشاره می کند.
در کتاب آفاق اندیشه علاوه بر طرح مبانی نظارت بر حکومت در نظام دینی، سخنرانی آیت الله جوادی آملی در دیدار با پروفسور اشتوله منتشر شده است.
کتاب نسیم اندیشه در دفتر سوم به مباحث سیاسی از جمله ولایت فقیه و حکومت اسلامی خبرگان می پردازد و در کتاب وحدت جوامع در نهج البلاغه مطالبی با عنوان های حوزه های اتحاد و اختلاف در بین جوامع اسلامی، بین ادیان توحیدی و میان جوامع بشری به چاپ رسیده است.
علاوه بر ششمین جلد از کتاب سرچشمه اندیشه که به صورت تخصصی و به زبان عربی به مسائل سیاسی حکومت اسلامی می پردازد، در دومین جلد از تفسیر تسنیم مباحثی پیرامون نفاق و منافق و ویژگی های منافقان مطرح شده و در جلدهای هفتم، نهم و پانزدهم تفسیر تسنیم به مسائلی مانند خدمات ابرار، جهاد، فتنه، انفاق اجتماعی، امر به معروف و نهی از منکر، امت قائمه، امت وسط، اختلاف ممدوح و فتوای اجتماعی را تشریح کرده است.
* انقلاب اسلامی و امام خمینی
کتاب سرچشمه اندیشه (جلد دوم) به موضوع هایی پیرامون اقتدای امام خمینی در انقلاب به نهضت امام حسین(ع)، پیشگامی ائمه در قیام، جامعیت خلفای الهی، هدف امام و تکلیف فرد اختصاص یافته است و در ادامه مطالبی با عنوان سیری در وصیت نامه امام خمینی(ره) و احیای قرآن و عترت و انقلاب منتشر شده است.
همچنین در این کتاب پیام رهبری به هزاره ادیان و شرح آن و موضوع صلح و اسلام منتشر شده و با اشاره به نظام حج در اسلام، مطالبی پیرامون تاریخ مکه، کعبه، تقوا، توحید و اسرار حج بیان شده و در ادامه قداست و امنیت حرم، جهانی بودن اسلام، وحدت و حج منتشر شده است.
در این کتاب علاوه بر موضوع هایی چون تعهد و تادب کارگزار در حکومت اسلامی، مطالبی درباره تعهد فرهنگی امام خمینی(ره)، علم و عمل، ظلم ستیزی، نامه امام خمینی(ره) به گورباچف و شرح آن، صدور انقلاب، جهان بینی مادی و اسلام، فلسفه و اهداف حکومت اسلامی و تبیین مبانی ولایت فقیه به چاپ رسیده است.
آیت الله جوادی آملی در کتاب بنیان مرصوص امام نیز به تشریح دیدگاه های بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران تحت عنوان امام خمینی(ره) در بیان و بنان استاد، تبیین ابعاد مختلف امام خمینی(ره)، اهداف و ابعاد حکومت اسلامی و انقلاب اسلامی پرداخته است.
ششمین جلد از کتاب سرچشمه اندیشه نیز به طرح مسائلی درباره ولایت فقیه به زبان عربی اختصاص دارد که قابل استفاده در سطح تخصص است.
* مسائل مربوط به زنان
از کتاب زن در آیینه جلال و جمال به عنوان یکی از مهمترین آثار علامه جوادی در این زمینه می توان نام برد که مطالبی درباره زن در نگاه عقلانی و عرفانی، زن در برهان، عرفان، قرآن و پاسخ به شبهات حقوقی و حقیقی زنان در سطح عمومی و نیمه تخصصی منتشر شده است.
در کتاب آفاق اندیشه نیز معظم له به شبهات دکتر منیرالدین درباره حقوق زنان پاسخ داده است که این کتاب نیز در سطح عمومی و نیمه تخصصی است.
جلد یازدهم تفسیر تسنیم مطالبی تحت عنوان احکام اختصاصی زنان، طلاق، نکاح، رضاع، خواستگاری و تمتع آمده است و در جلد هجدهم این تفسیر مباحثی پیرامون معاشرت با زن، اضرار به زن، مهریه، ازدواج های حرام، متعه، اطاعت از شوهر، شقاق و نشوز زن مطرح شده است.
در جلد دوم کتاب سرچشمه اندیشه نیز این مفسر قرآن کریم به حل شبهات و روایات معارض درباره حقوق زن پرداخته و در ادامه مسائلی درباره شیوه اجتهاد در موضوع ها، مهریه، ارث، قضاوت و دیه را مطرح کرده است.
* سبک زندگی دینی
کتاب مفاتیح الحیات به عنوان یکی از جدیدترین آثار آیت الله جوادی در زمینه سبک زندگی منتشر شده و علاقه مندان می توانند راه و رسم زندگی، ارتباطات اجتماعی، معنابخشی به زندگی انسانی در ابعاد مختلف اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را در این کتاب مطالعه کنند.
* علوم انسانی و مطالعات جدید
کتاب روابط بین الملل در اسلام با موضوع رفتار ما با ملل دیگر در اسلام و مطالبی پیرامون همزیستی مسالمت آمیز، رفتار با ملل مستکبر و محدودیت روابط منتشر شده است.
همچنین کتاب اسلام و محیط زیست به موضوع اسلام و طبیعت پرداخته و مطالبی با محوریت آبادانی زمین در عصر مهدوی، علوم انسانی و دینی و محیط زیست، رابطه اعمال با محیط زیست و نکاتی دیگر در این زمینه چاپ شده است.
در کتاب آفاق اندیشه مباحثی پیرامون مسائل جاری در جهان با عناوینی مانند تبلیغ در جهان، جهاد و مبارزه، حقوق زنان، بودا، حکومت، مسیحیت و مطالبی در این ردیف بیان شده است.
جلد سوم کتاب سروش هدایت با موضوع هنر دینی و جلد چهارم کتاب سرچشمه اندیشه به موضوع علوم انسانی و هماهنگی وحی و عقل اختصاص یافته است که کتاب اخیر برای سطح نیمه تخصصی در نظر گرفته شده است. البته کتاب فلسفه حقوق بشر نیز به مبانی و منشاء حقوق بشر پرداخته است.
* منطق و معرفت شناسی
کتاب سرچشمه اندیشه (جلد سوم) ضمن پرداختن به مسائلی همچون شناخت انسانی – سوفسطایی و شناخت در علوم مختلف به کار منطق و تفاوت آن با معرفت شناسی به صورت عمومی و نیمه تخصصی اشاره کرده است.
در سیزدهمین جلد از تفسیر موضوعی قرآن نیز موضوع معرفت شناسی در قرآن با مطالبی پیرامون تعریف و راه های معرفت، معیار، عوامل و موانع ابزارهای معرفت به صورت نیمه تخصصی منتشر شده و به صورت تخصصی نیز مطالبی پیرامون مباحث منطقی براساس کتاب البرهان، مغالطات و اعتباریات در کتاب تحریرات استاد به چاپ رسیده است.
در جلد سوم کتاب اسفار و جلد اول کتاب عین نضاخ نیز برخی مطالب تخصصی پیرامون مباحث علم و شیوه معرفت عرفانی بیان شده است.
* کلام جدید و فلسفه دین
دفتر دوم کتاب نسیم اندیشه ضمن پرداختن به مباحث دین شناختی آیت الله جوادی آملی مطالبی درباره نظام آفرینش، عدل الهی، قضا و قدر را مطرح کرده و در جلدهای پنجم، هفتم و یازدهم تا سیزدهم تفسیر تسنیم ادیان دیگر مانند اهل کتاب و صائبین را مورد بررسی قرار داده و درباره منشاء اختلاف در دین، دین و فطرت، فهم دین، نسخ، بدا، پلورالیسم و انحصار گرایی، دین حنیف، تمامیت دین و مانند آن اشاره کرده است.
همچنین مسائلی درباره خاستگاه سکولاریسم و دلایل استناد و بطلان سکولاریسم در کتاب نسبت دین و دنیا به صورت عمومی و نیمه تخصصی ذکر شده و معظم له در کتاب انتظار بشر از دین ضمن پرداختن به ضرورت دین شناسی، مطالبی پیرامون روش ها و نمونه هایی از پاسخ اسلام به انتظارات بشر از دین را به صورت نیمه تخصصی تبیین کرده است.
در کتاب دین شناسی نیز با موضوع دین پژوهی، مسائلی درباره تعریف، منشا، زبان، گوهر و صدف دین و پلولرایسم برای سطح نیمه تخصصی بیان شده و در کتاب تبیین براهین اثبات خدا که به سلسله بحث های فلسفه دین اختصاص دارد، موضوع هایی همچون علم و سفسطه، علم و ایمان، برهان امکان و وجوب، برهان تجربه دینی، برهان معجزه و مانند آن در سطح تخصصی بیان شده است.
البته برخی مباحث کلام جدید و فلسفه دین مانند منزلت عقل، آثار هماهنگی عقل و نقل، مساله تفکیک و اسلامی کردن دانشگاه ها را به صورت تخصصی می توان در کتاب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی پیدا کرد.
کتاب حق و تکلیف در اسلام از دیگر آثار علامه جوادی در این زمینه است که به مباحث فلسفه دین، مفهوم و خاستگاه بحث، نسبت حق و تکلیف، بازگشت تکالیف به حقوق و همچنین آثار و اهداف حق و تکلیف پرداخته و در سطح تخصصی قابل استفاده علاقه مندان است.
در پایان از جلد چهارم کتاب سرچشمه اندیشه با موضوع معرفت دینی یاد می کنیم که پاسخی به قبض و بسط تئوریک شریعت دارد و کتاب شریعت در آئینه معرفت نیز ضمن پاسخ به نظریه قبض و بسط مطالبی درباره حقیقت دین، نسبیت، تغییر و ثبات معرفت دینی را در سطح تخصصی بیان می کند.
* سیره، تاریخ و تمدن
کتاب مفاتیح الحیات با نگرشی به سبک زندگی اسلامی، رابطه انسان با خدا، خود، خلقت، حکومت و طبیعت را بررسی کرده و در کتاب پیامبر رحمت، شخصیت پیامبر اکرم(ص) و ویژگی های انبیاء، خصوصیت پیامبر و سیره آن حضرت را مرور کرده است.
آیت الله جوادی آملی در جلد دوم کتاب سرچشمه اندیشه به موضوع هایی همچون همتایی حضرت علی(ع) و فاطمه(س)، طهارت ائمه و خلقت ائمه می پردازد.
شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی با نگرشی بر سیره و اهداف و پیام قیام حسینی، شکوفایی عقل از آثار قیام امام، شرایط تداوم قیام و اثر بخشی قیام حسینی در این موضوع خواندنی است و کتاب کوثر کربلا درباره محرم و عاشورا، رسالت های معرفتی و عملی کربلا و مقتل تربیتی کربلا مطالب جالبی را در بردارد.
در جلد دوم سرچشمه اندیشه مطالبی درباره کوثر قرآن یعنی شخصیت و شان معنوی حضرت زهرا(س) و همچنین برابری قرآن با اهل بیت مطرح شده و در بخشی دیگر از این کتاب نقش شاعران در احیای آثار اهل بیت تبیین شده است.
در جلد چهارم سرچشمه اندیشه مطالبی درباره آینده جهان از نظر اسلام مطرح شده و در کتاب امام مهدی موجود موعود نیز می توان اندیشه مهدویت و آینده جهان، امام شناسی، انتظار و ابعاد آن و همچنین حکمت و فواید غیبت را مطالعه کرد.
آیت الله جوادی آملی در تفسیر موضوعی قرآن (جلد ششم) به سیره پیامبران در قرآن می پردازد و طی آن سیره حضرت آدم، یونس، هود، ادریس، نوح، ابراهیم، لوط، اسحاق و یعقوب را تشریح می کند و در جلد هفتم نیز سیره پیامبرانی چون حضرت یوسف، ایوب، شعیب، موسی، الیاس، لقمان، داود، سلیمان، یونس، زکریا، یحیی و عیسی را بررسی می کند.
همچنین در جلد هشتم تفسیر موضوعی قرآن سیره رسول اکرم(ص) در قرآن مورد بررسی قرار می گیرد که شاخص های برتری بر سایر انبیاء، احتجاجات توحیدی، سیره توحیدی و رسالتی حضرت تشریح شده و در جلد نهم تفسیر موضوعی قرآن مطالبی درباره عصمت، اعجاز، قرآن پیامبر، سیره پیامبر در تذکار به مبدا و معاد و موضوع های مشابه مطرح شده است.
جلدهای اول تا هفتم کتاب ادب و فنای مقربان به شرح زیارت جامعه کبیره اختصاص دارد و در واقع یک دوره امام شناسی از منظر امامیه مطرح می شود و در کتاب سروش هدایت (جلدهای ۱ و ۲ و ۷) مطالبی درباره مکتب اهل بیت و فضیلت ائمه اطهار(ع) تبیین شده است.
در این زمینه تحریرات استاد پیرامون مباحث اهل بیت و فضایل ائمه معصومین(ع) خواندنی است و در زمینه مدایح و مراثی اهل بیت نیز می توان به کتاب های گنجور عشق و مراثی اهل بیت اشاره کرد.
* آداب، اخلاق و سلوک
در زمینه اخلاق جلد پنجم سرچشمه اندیشه با موضوع هایی همچون تاثیر یاد مبدا و معاد در تهذیب نفس، ذکر و حکمت آن در سطح عمومی قابل مطالعه است و در سطح نیمه تخصصی نیز راه تحصیلی علم حصولی و حضوری بیان شده است و در همین کتاب شرح حدیث «راس الحکمه مخافه الله»، هماهنگی عرفان و حماسه، هماهنگی جمال و جلال الهی مطرح شده است.
معظم له در کتاب اخلاق کارگزاران به مطالبی درباره اخلاق کارگزاران در حکومت اسلامی، هوای نفس، تخصص و امانت می پردازد و در جلد ششم سرچشمه اندیشه نیز به شکلی تخصصی به موضوع های موقف الانسان فی الرقی و الهوی، رویای مبشره، اسراف و تبذیر می پردازد.
جلد دهم تفسیر موضوعی قرآن نیز به طرح مباحثی مانند مبادی اخلاق در قرآن، جهان بینی، انسان و اخلاق، اهمیت و آثار اخلاق، بزرگان و اخلاق به صورت نیمه تخصصی و در کتاب دنیاشناسی و دنیاگرایی در نهج البلاغه، اسلام و حیات معنوی مورد بررسی قرار گرفته است.
در تفسیر موضوعی قرآن (جلد ۱۱) مراحل اخلاق در قرآن، موانع نظری و عملی و مقامات و مراحل سلوک تبیین شده و در جلد هجدهم تفسیر موضوعی قرآن نیز ادب توحیدی انبیاء در قرآن مطرح شده است.
علاوه بر تحریرات استاد پیرامون مباحث اخلاقی (تخصصی) در کتاب حکمت نظری و عملی در نهج البلاغه نیز می توان در باب حکمت عملی، مسائلی همچون ابعاد حکمت عملی، منشا سفاهت ها، معرفت، محبت و اطاعت را مطالعه کرد.
کتاب نسیم اندیشه دفتر یکم نیز به بخش عرفان نظری نظر دارد و درباره عرفان نظری وسلوکی و عملی عرفان مباحثی را مطرح می کند و در لسان صدق که مشتمل بر مجموعه دی وی دی سخنرانی های این استاد اخلاق است، موضوع ها ی مختلف اخلاقی و معرفتی بیان شده است.
همچنین در تفسیر تسنیم به ویژه در جلدهای چهارم، هفتم، دهم، دوازدهم و هجدهم مباحثی اخلاقی درباره ذکر، نماز، تقوا، صبر، ایثار، انفاق، ریاء، خوف و رجاء تبیین شده است.
* آشنایی با استاد و آثار و اساتید وی
اینک که آثار و کتاب های آیت الله جوادی آملی را در زمینه های مختلف نام بردیم، جا دارد به کتاب هایی که به شرح حال زندگی این استاد و سیر و سلوک او پرداخته اشارتی داشته باشیم.
کتاب مهر استاد با موضوع محوری زندگی آیت الله جوادی آملی و شامل خاطراتی از برخی عالمان متاخر است و در کتاب شمس الوحی تبریزی نیز که به زندگی و شخصیت علامه محمدحسین طباطبایی می پردازد، خاطراتی از اساتید علامه جوادی و شخصیت علمی و اخلاقی علامه طباطبایی بیان شده است.
در کتاب سه جلدی سروش هدایت که با موضوع بزرگان شیعه که درباره علامه طباطبایی، مرتضی مطهری، میرزا هاشم آملی، ابوالحسن ایازی، فاضل تونی، نجفی تهرانی، میرزا علی آقا قاضی، امام خمینی، شیخ مفید، لنگرودی منتشر شده، مطالبی درباره آیت الله جوادی ذکر شده است.
کتاب شهد و شهود نیز به موضوع سیر و سلوک عرفانی آیت الله جوادی آملی شامل نسبت عرفان و قرآن، عرفان قرآنی و ویژگی ها و روش عرفانی علامه جوادی آملی اختصاص دارد.
۸- سیر مطالعاتی جامع آثار آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای حفظه‌الله
سیر مطالعاتی جامع آثار رهبر انقلاب با هدف «آشنایی با هندسه‌ی فکری رهبر معظّم انقلاب با اولویت اسلامِ سیاسی» برای طلاب و دانشجویان به گونه‌ای طراحی و تدوین شده است که انسان مؤمن انقلابی با طی کردنِ این مسیر بتواند با منظومه‌ی فکری رهبر معظّم انقلاب را به خوبی فهم نماید و به گنجینه‌ی فکری ایشان دست یابد. این برنامه‌ی مطالعاتی توسّط جمعی از پژوهشگران اندیشه‌های معظّمٌ‌له و پس از دهها ساعت مطالعه و تأمّل بر ابعاد مختلف فکری ایشان تدوین گردیده و تا حدّ مطلوبی میتواند دستگاه محاسباتیِ رهروان این مسیر را به دستگاه محاسباتی معظّمٌ‌له نزدیک نماید.
رویکرد کلان در این برنامه‌ی
سیر مطالعاتی آثار رهبر انقلاب، این است که مجموعه های گوناگون آموزشی، پژوهشی و فرهنگی خود رأساً امکان اجرای آن را داشته باشند؛ گرچه نظارت و مشورت پیوسته‌ی مؤسسه‌ی پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی می-تواند یکی از لوازمِ اجرای اتمّ و احسن آن باشد.
منطق تدوین دوره سیر مطالعاتی جامع آثار رهبر انقلاب:
این دوره در چهار گام (مجموعاً ۷۰۵ ساعت) تکوین یافته است. در هر یک از گامها تلاش شده است تا فضای غالب بر کتابها یک ساحت خاص از اندیشه‌های حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی) را دربرگیرد:
گام اول: آشنایی با اصول و اهمّ ابعاد اندیشه‌ایِ رهبر معظّم انقلاب.
گام دوم: آشنایی با معارف اسلامی، و اصول اسلام‌شناسی و ابعاد توحید اجتماعی از منظر معظّم‌له.
گام سوم: آشنایی با اصول نظری و عملی انقلاب اسلامی.
گام چهارم: آشنایی با دیدگاهها و رویکردهای رهبر معظّم انقلاب نسبت به نظامهای اجتماعی.
گام اول سیر مطالعاتی آثار رهبر انقلاب
| ردیف | موضوع کتاب | عنوان کتاب |
| ۱ | زندگینامه‌ی خود گفته | خون دلی که لعل شد |
| ۲ | مبانیِ قرآنیِ توحیدِ اجتماعی | طرح کلی اندیشه‌ی اسلامی در قرآن+مقاله« روح توحید، نفی عبودیت غیر خدا» |
| ۳ | تجسّم توحید اجتماعی | همرزمان حسین علیه السلام |
| ۴ | اصول انقلاب اسلامی | منشور معارف انقلاب اسلامی |
| ۵ | طلبه ترازِ انقلاب | بدان ایّدک الله |
| ۶ | راهبرد تمدن اسلامی | اندیشه‌ی مقاومت |
| ۷ | ویژگیهای لازم برای بانوی مؤمن انقلابی | بانوی تراز (مختص بانوان) |
گام دوم سیر مطالعاتی آثار رهبر انقلاب
| ردیف | موضوع کتاب | عنوان کتاب |
| ۱ | اخلاق اجتماعی در قرآن | تفسیر سوره مجادله |
| ۲ | نیازهای ضروریِ حیات ایمانی | تفسیر سوره تغابن |
| ۳ | دشمن‌شناسی در قرآن | تفسیرسوره ممتحنه |
| ۴ | مواجهه‌ی اسلام با جریان کفر+ افشای مختصات جریان نفاق | تفسیر سوره برائت |
| ۵ | مسیر جریان توحید در جامعه | شرح نهج البلاغه (نبوّت‌ها در نهج‌البلاغه) |
| ۶ | اصول حکومت علوی | شرح نهج البلاغه (منشور حکومت علوی) |
| ۷ | فهم حدیثیِ متعالی | نسیم سحر |
| ۸ | مدل مطلوب عبودیّت | دعا |
| ۹ | ایمانِ شکوهمند و شورمند | گفتاری در باب صبر |
| ۱۰ | نمازِ خوب | خلوت انس |
| ۱۱ | مبنای سبک زندگیِ مؤمنانه | معیشت پرهیزکارانه |
| ۱۲ | سبک‌زندگیِ اقتصادی | معیشت مؤمنانه |
| ۱۳ | جهاد و شهادت | مرگ تاجرانه |
| ۱۴ | آثار و اقسام گناه، روشهای ترک گناه | صاعقه‌ی گناه |
| ۱۵ | نیاز جهان معاصر به رسول‌الله (ص) | درسهای پیامبر اعظم |
| ۱۶ | تاریخ زندگی امیرالمؤمنین (ع) | نقش نگار |
| ۱۷ | عظمت شخصیّت امیرالمؤمنین (ع) | جاودانه تاریخ |
| ۱۸ | یک استراتژی و دو تاکتیک | دو امام مجاهد |
| ۱۹ | چه‌کنیم فاجعۀ عاشورا تکرار نشود؟ | چهار گفتار |
| ۲۰ | نقش حیاتی امام سجاد (ع) در احیاء جریان تاریخی امامت | حماسه‌ی امام سجاد علیه‌السلام |
| ۲۱ | ادوار جریان تاریخیِ امامت | پیشوای صادق |
| ۲۲ | اخلاق فردی و اجتماعی | احادیث اخلاقی تربیتی |
گام سوم سیر مطالعاتی آثار رهبر انقلاب
| ردیف | موضوع کتاب | عنوان کتاب |
| ۱ | اخلاقِ مدیریّت | شرح نهج البلاغه( راه روشن مدیران) |
| ۲ | سیاستمدارِ تراز انقلاب اسلامی | رجل سیاسی |
| ۳ | حکومت اسلامی و ولایت فقیه | ولایت و حکومت |
| ۴ | علت غایی انقلاب اسلامی | نظریه‌ی انتظار |
| ۵ | اسوه‌ی انسان مؤمن انقلابی | شخصیت امام (از مجموعه‌ی ره، رهرو، رهبر) |
| ۶ | شخصیّت و اندیشه‌ی آیت‌الله خامنه‌ای | از نیمه‌ی خرداد |
| ۷ | مؤلفه‌های هویّتی انقلاب اسلامی | صورت و سیرت انقلاب اسلامی |
| ۸ | کلید شناخت تاریخ معاصر | شب ظلمانی شاهنشاهی |
| ۹ | کارآمدی نظام جمهوری اسلامی | ارمغان |
| ۱۰ | آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی | روشنای آینده |
| ۱۱ | شیوه‌ی عدالت‌خواهی | کتاب عدالت |
| ۱۲ | کلیدهای فهم سیاست | روش تحلیل سیاسی |
| ۱۳ | کنش‌گریِ انقلابی | آتش به اختیار |
| ۱۴ | هویّت انسانِ انقلابی | منافع ملی، هویت ملی |
| ۱۵ | ویژگیهای باوری و رفتاریِ انسان مؤمن انقلابی | انقلابی تراز |
| ۱۶ | راهبرد فعالیت انقلابی | کار باید تشکیلاتی باشد |
| ۱۷ | امربمعروف و نهی ازمنکر | واجب فراموش شده |
| ۱۸ | سبک زندگی اسلامیِ ازدواج | مطلع عشق |
| ۱۹ | سبک زندگی اسلامیِ خانواده | خانواده |
| ردیف | موضوع کتاب | عنوان کتاب |
| ۱ | اصول نظام سیاسی اسلامی و روابط درونی نظام اسلامی | سیاست داخلی از دیدگاه رهبر معظّم انقلاب |
| ۲ | اصول و راهبردهای روابط بین‌الملل | سیاست خارجی از دیدگاه رهبر معظّم انقلاب |
| ۳ | تمدّن نوین اسلامی | تمدّن اسلامی |
| ۴ | اصول مدیریّت | مدیریت |
| ۵ | فرهنگ و انقلاب اسلامی | فرهنگ |
| ۶ | مناسبات جمهوریت و ولایت | روایت رهبری |
| ۷ | مبانی بیداری اسلامی | ۱۱ گفتار پیرامون بیداری اسلامی |
| ۸ | مهمترین مسئله‌ی جهان اسلام | فلسطین |
| ۹ | مواجهه‌ی انقلاب اسلامی با غرب | دوران جدید عالم |
| ۱۰ | نظریه‌ی جامع اقتصاد مقاومتی | شعار سال |
سیر مطالعاتی- نگاه کلی (ناقص)
سطح کودک (۴-۱۰)
حفظ قرآن و آموزش عربی
داستان راستان استاد شهید مرتضی مطهری
گلستان سعدی
سطح نوجوان (۱۰-۱۸)
حفظ نهج‌البلاغه و تمرین عربی
گناهان کبیره دستغیب
اصول عقاید آیت‌الله مصباح یزدی
آن سوی مرگ
سه دقیقه در قیامت
شنود
بازگشت
تقاص
سطح جوان (۱۸-۲۵)
حفظ صحیفه‌ی سجادیه و تمرین عربی
الله شناسی، امام شناسی و معادشناسی آیت‌الله حسینی طهرانی
انسان ۲۵۰ ساله آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای
حیات فکری و سیاسی امامان شیعه رسول جعفریان
فتح خون شهید سید مرتضی آوینی
ولایت فقیه امام خمینی رحمه الله علیه
آداب‌الصلوه امام خمینی رحمه الله علیه
چهل حدیث امام خمینی رحمه الله علیه
آموزش فلسفه محمدتقی مصباح یزدی
بدایهالحکمه علامه طباطبایی
کهکشان نیستی محمدمهدی اصفهانی
سطح اندیشه (۲۵-۳۵)
الکافی کلینی و تمرین عربی
سرّالصلوه امام خمینی رحمهالله علیه
نهایهالحکمه علامه طباطبایی
سطح عالی (۳۵-۴۰)
آشنایی با جریان‌ها و مکاتب فکری و جریان‌سازی
سلفیه: منهاج‌السنه ابن‌تیمیه
سنت‌گرایی: علم در اسلام سید حسین نصر
نومعتزله: نقد العقل العربی محمد عابد الجابری
استشراق: کلام و جامعه (Theologie und Gesellschaft) یوزف فان اس
مکتب تفکیک: مکتب تفکیک محمدرضا حکیمی
سطح متعالی (۴۰ به بعد)
آزاداندیشی و نظریه‌پردازی
سلام وقت بخیر
برای افرادی که بخواهند آثار همه بزرگان رو مطالعه کنند آیا میتوانید یک سیر مطالعاتی ارائه کرد؟
که به موازات با هم پیش برود
سلام، وقت شما هم بخیر. مطالعه آثار این اندیشمندان به نحوی ترکیبی هم به شرط مخاطب شناسی امکان پذیر است که البته می توان به طرق مختلف این کار را انجام داد.